ÇOCUKLARDA VE ERGENLERDE BİLGİSAYAR VE İNTERNET BAĞIMLILIĞI

                Günümüzde internet ve bilgisayar teknolojisinin her yaştan insanın hayatında pek çok olumlu etkisi olduğu bir gerçektir. Ayrıca hem resmi hem de özel birçok kurum/kuruluş işlemleri internet üzerinden yapılır hale gelmesi bilgisayarı neredeyse hayatımızda temel bir ihtiyaç haline getirdi. Bunlara ek olarak ilköğretime giden çocuklar ev ödevlerini internet üzerinden alıp, bilgisayar ile ödevlerini tamamlıyor.

Kendimizi bu dünyadan tümüyle soyutlamak ya da korumak amacıyla çocuklarımızı bilgisayarlardan uzak tutmaya çalışmak neredeyse imkânsız. Bu durumda ne yapmak gerekiyor? Yani çocuklarımızın bilgisayarla sağlıklı bir ilişki kurabilmesi için nelere dikkat etmek gerekiyor?

Sağlıklı bir zihinsel gelişim açısından, bir çocuğun televizyon ile tanışması 2 yaşında hatta 3 yaşında olması gerekmektedir. Hatta Fransız Hükümeti çocukların 2 yaşına kadar televizyon izlemesini yasaklayan bir yasa bile çıkartmıştır. Buna eş değer olarak 2 yaşından itibaren çocuklar ebeveyn eşliğinde çok sınırlı bir süre içerisinde olmak şartıyla bilgisayarla tanışabilir. Çocuğun yaşı ilerledikçe de bilgisayar kullanım süresi ihtiyaçlar dâhilinde uzatılabilir. Bu kullanımın içeriği, genellikle çocuğun yaşına uygun ve gelişimini destekleyen oyunlarla oynaması şeklinde olmalıdır. Burada unutulmaması gerek tek konu, mutlaka zaman sınırının olması ve bunun her zaman belli olmasıdır. Kontrol kesinlikle ebeveynlerin ellerinde olmalıdır.

Bilgisayar ekranındaki görüntülerin çok hızlı değişmesi, sürekli dikkat çekici renklerin ve seslerin kullanılması çocuk üzerinde hipnotik bir etki yaratabilir. Bu da tümüyle serbest bırakılan bir çocuğun bilgisayarla saatlerce ilgilenmesine neden olacaktır. Bilgisayar başında uzun zaman geçiren çocuklar bir süre sonra akranlarıyla ilişki kurma güçlüğü çekmektedir. Çocuğun dış dünya ile bağı kopmaya başlamakta ve akranlarıyla geçirdiği vakit giderek azalmaktadır. Çocuk, insanoğlunun doğasında yer alan sosyal bir varlık olmak özelliğinden uzaklaşır. Birkaç dakika yerinde duramayan Hiperaktif tanısı almış çocuklar bile bilgisayar ekranındaki görüntüleri izleyerek uzun süre oturabilmektedirler.

Ne yazık ki, internette çocuk ve ergenler için uygun olmayan pek çok içerik mevcut. Ebeveynlerin ilk ve kesinlikle yapmaları gereken önlem, bu uygunsuz içerikleri filtreleyen bir yazılım edinmek olmalıdır. Ayrıca çocuğun veya ergenin sosyal paylaşım siteleri ve sohbet odalarında uyması gereken temel kuralları çok iyi anladığından emin olunmalıdır. Bir başka önlem ise ebeveynler bilgisayarı mutlaka salon, oturma odası gibi ailenin ortak olarak kullandığı bir alanda bulundurmalıdır. Eğer çocuk internet kafeyi kullanıyor ise kullandığı bu internet kafeler aileler tarafından mutlaka bilinmeli ve ara ara kontrol edilmelidir.

Aile içerisinde çocuk/ergen ile ebeveynler arasındaki iletişimin önüne aşırı bilgisayar kullanımı giriyor ise daha fazla bir arada olabilmek için fırsatlar yaratılmalı ve özellikle de akşam yemeklerini aile olarak hep birlikte yemek için elinden geleni yapmalıdır. Yemek sırasında da yemeğini sessiz ve acele ile yemesine izin vermemeli, sohbete teşvik edilmelidir. Bu sayede onlardaki aidiyet duygusunu geliştirilmelidir.

Çocuğunuzun bilgisayar başında çok fazla zaman geçirmesi nedeniyle derslerinin etkilendiğini düşünüyorsanız, bu konuyu onunla konuşun. Ödevlere ayırması gereken süre konusunda bir fikir birliği sağlayın ve bilgisayar başına geçebilmek için ödevlerini acele ile savsaklamaması konusunda söz alın.

Bilgisayarda oyun oynamayı bir hak olarak değil, ödül olarak verebilirsiniz. Örneğin ders çalıştıkları süre kadar bilgisayarda oynamalarına müsaade edebilirsiniz. Yine bilgisayarda oyun oynamaya sadece hafta sonu müsaade etmeniz yerinde olacaktır.

Ergenlerle ilgili tüm konularda olduğu gibi bu konuda da en etkin çözüm karşılıklı konuşarak, herkesin fikirlerini belirtmesi ve birbirini dinlemesi sonucu bir uzlaşıya varmaktır. Bu konuşma sırasında nutuk çekmekten ve patron gibi davranmaktansa kaçınılması gerekir.

Asıl alınması gereken tedbir ise çocuğu bilgisayar dışı etkinliklere yönlendirmektir. Ona yetenekleri doğrultusunda beceriler kazandıracak ortamlar hazırlayabilirsiniz. Bir hayvan beslemesi için onu teşvik etmek, koleksiyon yapmaya yönlendirmek gibi diğer etkinlikler de çocuğun meşgul olmasını sağlayacak ve eğlenmek, can sıkıntısını gidermek için bilgisayara olan ihtiyacını azaltacaktır.

Eğer tüm çabalarınıza rağmen çocuğunuz bilgisayarla aşırı vakit geçirmeye devam ediyorsa, o olmadan mutlu olamıyorsa, gün içerisinde vaktinin çocuğunu onun başında geçiriyorsa bir uzmandan yardım almanız yerinde olacaktır.

                                                                                                                       Tuncay TÜRKMEN

                                                                                                                                                                                                     PSİKOLOJİK DANIŞMAN