Geçmişi 8 bin 500 yıl öncesine dayanan Aliağa, tarih boyunca birçok uygarlığa ev sahipliği yaptı. Antik çağlardan Osmanlı dönemine kadar önemli bir yerleşim yeri olan Aliağa, cumhuriyetin ilanından günümüze kadar uzanan süreçte yine bölgenin en önemli yerleşim merkezlerinden olmayı başardı.

Ülke ekonomisine sağladığı katma değer, turistik alanları, antik kentleri ve gezi rotalarıyla dikkat çeken Aliağa, tarihi camileri ve 1450’lerden kalma mezar taşlarıyla da ön plana çıkıyor. Aliağa bu özellikleriyle tarih turizmine de göz kırpıyor.

1450’lerden kalma mezar taşları

Saruhanlı Beyliği’ne ve Osmanlı Devleti’ne yıllarca Kazalık yapmış Aliağa’nın Güzelhisar Mahallesi, tarihi camileri ve mezar taşlarıyla özellikle tarihe ilgi duyanların ilgisini sıkça çekiyor. Araştırmacı Yazar Cevat Yıldırım’ın verdiği bilgilere göre, Güzelhisar’da bulunan tarihi Balaban Paşa ve Aliağa Camilerin etrafında hazire denilen mezarlıklar yer alıyor. Bu mezarlıkların her ikisinde de Osmanlılara ait çok ilginç mezar taşları var. Balaban Paşa Camii’nde adalıların evine yakın kavuklarda gül motifi bulunuyor. Bu şekildeki gül motifi sadece İstanbul’daki Fatih Sultan Mehmet Camii’nin haziresinde bulunuyor. Bir de Güzelhisar’da kadın mezar taşlarında Selvi, Camii resmi ve karanfil; erkek mezar taşlarında ise gül resmi var. O dönemde genç yaşta ölenlerin mezar taşları gonca, orta yaşta ölenlerin tomurcuk, yaşlı ölenlerin açmış gül motifleri ile donatılırdı. Yapılan araştırma ve incelemelere göre Güzelhisar’da bin 600 tane tarihi mezar taşı bulunuyor.

Araştırmacı Yazar Cevat Yıldırım: ‘Osmanlı mezar taşları soyut heykeldir’

Güzelhisar’da bulunan mezar taşlarının benzerlerinin Yeni Şakran Mahallesi’nde de var olduğu bilisini veren Yıldırım, Mezar taşları Türk halkının ve Osmanlı halkının kıyafet tarihinin önemli belgesidir. Ölen kişi hangi mesleği yapıyor ise o kişinin kavuğundan esnaf mı, memur mu, asker ya da ne iş yaptığını öğrenebilirsiniz. Aynı zamanda üzerindeki yazılar Osmanlı tarihinin belgeleridir. Bana göre, mezar taşları soyut heykeldir”

1345 yılından günümüze ulaşan camiler

Aliağa’nın tarihi açıdan çok değerli camilere sahip olduğu bilgisini veren Yıldırım, Aliağa Merkez Camii hakkında konuşmak gerekirse, burası 1896 yılında yapıldı, ama 1928 yılından sonra camii olarak kullanılmaya başladı. Güzelhisar’da kalan tarihi iki tane hamam var. Camii olarak da iki tane tarihi camii var, biri Balaban Camii’dir. Tarihi 1345’lere kadar uzanmaktadır ve bölgenin en eski yapısıdır. Saruhan Beyliği zamanında yapılmıştır, 1958 yılına kadar üzeri topraktı, bu tarihten sonra üzeri kiremitle çevrilmiştir. Diğeri ise Aliağa Camii’dir tarihi 1763 yıllarına kadar dayanmaktadır” dedi.

‘Rum ve Yunanlılar Aliağa Camii’ni yaktılar’

Aliağa’dan kaçan Rum ve Yunanlıların kenti terk ederken Aliağa Camii’ni ateşe vererek kaçtıklarını ve bu yangın sonucunda tarihi Camii’nin ciddi hasara uğradığını öne süren Yıldırım, “Camii 2013 yılında restore edildiğinde, yakıldı iddiasını belgeleyen camiinin cemaat bölümünde yanık ağaçlar tespit ettik. Bu da bize anlatılanların doğru olduğunu belgeledi. Camii 1928 yılında tadilattan sonra ibadete açıldı” diye konuştu.

(ESİN ÇETİN)