İzmir Büyükşehir Belediyesi'nin 30 Ekim depreminin ardından kenti afetlere karşı dirençli hale getirmek için çizdiği yol haritasıyla bir yılda önemli aşamalar kaydedildi. Türkiye’nin en kapsamlı deprem araştırmaları ve risk azaltma projelerini hayata geçirdiklerini söyleyen Başkan Tunç Soyer, “İzmir’de herkesin kendini güvende hissetmesi için elimizden ne geliyorsa yapmaya devam edeceğiz” dedi.

İzmir Büyükşehir Belediyesi Türkiye’nin en kapsamlı deprem araştırmaları ve risk azaltma projelerini hayata geçirerek dirençli kent oluşturma yolunda öncülük etmeye devam ediyor. 30 Ekim İzmir depreminin ardından bir yılda önemli adımlar attıklarını söyleyen İzmir Büyükşehir Belediye Başkanı Tunç Soyer, “Depremin ardından en büyük önceliğimizin İzmir’i dirençli kent haline getirmek olduğunu bir kez daha anladık. İzmirlilerin öncelikle yaşadıkları kentte, yaşadıkları binalarda kendini güvende hissetmeleri gerekiyor. Bunun için Türkiye’nin en kapsamlı deprem araştırmaları ve risk azaltma projelerini hayata geçirdik. Bir taraftan İnşaat Mühendisleri Odası İzmir Şubesi ile kentteki mevcut yapı stokunun envanterini çıkartırken diğer yandan ODTÜ koordinasyonunda 10 üniversitenin katkısıyla depremsellik araştırması ve zemin davranış modelinin çıkartılması için harekete geçtik. Türkiye'de ilk, dünyada da örneği çok az olan bu çalışma da 30 ay içinde tamamlanacak. Ayrıca 30 Ekim depremi sonrası orta ya da ağır hasar raporu almış tüm binalar için emsal artışı vereceğimizi duyurmuştuk. Bayraklı’da parsel bazında yüzde 20, ada bazında yüzde 30 emsal artışı Büyükşehir Belediye Meclisi’nde oy çokluğuyla kabul edildi. Bunu İzmir geneline yaymak için ilk mecliste önergemizi de vereceğiz. İzmir’de herkesin kendini güvende hissetmesi için elimizden ne geliyorsa yapmaya devam edeceğiz” dedi.

200 milyon lira kaynak

30 Ekim İzmir depremi öncesinde Deprem Risk Yönetimi ve Kentsel İyileştirme Dairesi Başkanlığını kuran Büyükşehir Belediyesi, depremden 10 gün gibi kısa bir süre sonra çeşitli üniversitelerden akademisyenler, afet yönetiminde paydaş kurum ve kuruluşların temsilcileri, ilçe belediyeleri, meslek odaları ve sivil toplum kuruluşlarının katılımıyla “İzmir Depremi Ortak Akıl Buluşması” düzenledi. Türkiye'de deprem ve afet konusunda uzman bilim insanlarının içinde yer aldığı Afet Bilim Kurulu’nu oluşturan Büyükşehir Belediyesi, deprem çalışmaları için de bütçesinden 200 milyon lira kaynak ayırdı.

Depremzedelerin yanında oldu

İzmir’i dirençli kent haline getirmek için yol haritasını belirleyen Büyükşehir Belediyesi, aynı zamanda depremin yaralarını sarmak için kapsamlı bir çalışma başlattı. Barınma sorununu çözmek için depremzedeleri ve onlara destek olmak isteyenleri bir araya getiren Büyükşehir Belediyesi, “Bir Kira Bir Yuva” kampanyasına imza attı. Bu kapsamda taahhüt edilen kira desteği 42 milyon 649 bin lirayı buldu. Bir Kira Bir Yuva kampanyası dışında sadece Büyükşehir bütçesinden 5 bin 216 depremzedeye 35 milyon 126 bin 900 lira kira desteği sağlandı.

Barınma sorununu çözdü

Büyükşehir Belediyesi aynı zamanda depremzedelere Uzundere’deki konutlarda bir yıl boyunca ücretsiz barınma imkânı sundu. 5 yıldızlı bir otel binasının 380 odası da deprem mağdurlarına açıldı. Depremzedelere destek olmak isteyen kişi ve kurumlar ise Halkın Bakkalı üzerinden bir araya getirildi. Bu sayede beyaz eşya, mobilya, küçük ev aletleri, yiyecek, giyecek, barınma, kırtasiye gibi farklı kalemlerde 19 milyon lira tutarında bağış sağlandı. Bin hanenin ev eşyası tamamlandı. Deprem sırasında 17 farklı noktaya istasyon kuran Büyükşehir Belediyesi, 171 bin 375 kişilik yemek dağıttı.

Bina kimlik sistemi kuruluyor

Büyükşehir Belediyesi, 4 Mart 2021’de kentteki mevcut yapı stokunun envanterini çıkartma kararı alarak İnşaat Mühendisleri Odası İzmir Şubesi (İMO) ile protokol imzaladı. Depremden en çok etkilenen Bayraklı ilçesinde başlatılan çalışma kapsamında 33 bin 100 konutla ilgili saha ve arşiv çalışması tamamlandı. Sahada yapılan sokak taramasıyla arşiv ve proje verileri irdelendi, Schmidt çekici ve karot sonuçlarından elde edilen beton dayanımı verileri ile bütünleştirildi, yapım yılı da dikkate alınarak bilimsel yöntemlerle analiz edildi. Yapı envanteri çalışmaları ve bina kimlik belgesi sistemi Konak, Karşıyaka ve Bornova ilçelerinin ardından İzmir’in tamamına yaygınlaştırılacak. Büyükşehir Belediyesi, uzun vadede kent bütününde 869 bin 217 yapının envanterini çıkartmayı hedefliyor.

Ruhsatlı yapılar için dönüşümü kolaylaştıracak hamle

Büyükşehir Belediyesi, ruhsatlı yapılar için dönüşümü kolaylaştıracak önemli bir adım da attı. 30 Ekim depremi sonrasında ağır ve orta hasarlı olarak tespit edilen yapılar ile 1998 sonrasında ruhsat alan veya 6306 sayılı yasayla riskli kabul edilen yapıların dönüşümü için kolaylık sağlayan düzenleme 1 Mart 2021’de İzmir Büyükşehir Belediye Meclisi’nde oy birliğiyle geçti. Depremde evleri hasar gören yurttaşların yeni yapacakları konutlarda hak kaybı yaşamalarının önüne geçen düzenleme, benzer bir felaket yaşanırsa hasar alma ihtimali olan yapıları da ilgilendiriyor.

Kent geneline emsal müjdesi

12 Ekim 2021’de ise Bayraklı’da evi yıkılan depremzedelerin bir yıldır beklediği emsal artış kararı İzmir Büyükşehir Belediye Meclisi’nde karara bağlandı. Bayraklı’da parsel bazında yüzde 20, ada bazında yüzde 30 emsal artışı oy çokluğuyla kabul edildi. Büyükşehir Belediye Başkanı Tunç Soyer, kent genelinde depremde ağır veya orta hasar görmüş binaların tamamına parsel bazında emsal artışı verilmesi yönündeki önergeyi ilk mecliste sunacağının müjdesini de verdi.

Orta hasarlı yapılar için kredi

İzmir Büyükşehir Belediyesi, depremde orta hasarlı olarak tespit edilen binaların dönüşümünü de kapsayan 340 milyon dolarlık Acil İyileştirme Kredisi (ERL) kullanmak üzere Dünya Bankası ile görüşmeler yaparak mutabakata da vardı. Kredi Cumhurbaşkanlığı Strateji ve Bütçe Başkanlığı tarafından ülke yatırımının programına alındıktan sonra kullanılabilecek. Böylece orta hasarlı bina sahipleri binalarını yenilemek için belediye garantörlüğünde uzun vadeli, düşük faiz oranlı kredi kullanma olanağına sahip olacak.

Faylar araştırılıyor

2021 yılının Ağustos ayında ise Türkiye’nin en kapsamlı deprem araştırması projesi için İzmir Yüksek Teknoloji Enstitüsü, ODTÜ ve Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi ile protokol imzalandı. Kenti etkileme riski taşıyan deniz ve karadaki fay hatlarının inceleneceği depremsellik araştırması ile Bayraklı, Bornova ve Konak ilçe sınırları içerisindeki yaklaşık 11 bin hektarlık alanın zemin yapısı ile zemin davranış özelliklerinin modellenmesi için çalışmalar başlatıldı. Bu çalışmalarla kentin tsunami ve sismik hareketleri değerlendirilecek, diri fayları belirlenecek, bunların en son ne zaman hareketlendiği ölçülecek. İzmir'de 100 kilometre yarıçapında belirlenen alan üzerindeki faylar haritalandırılacak.

Kentsel dönüşüm hızlandırıldı

Büyükşehir Belediyesi, İzmir’de tehlikeli konut alanı sınıfında olan gecekondu ve ruhsatsız kaçak yapıların bulunduğu Uzundere, Gaziemir, Örnekköy, Ege Mahallesi, Ballıkuyu ve Çiğli Güzeltepe’deki kentsel dönüşüm projelerini de hızlandırdı. Başkan Tunç Soyer’in Büyükşehir şirketi İZBETON’u ihale sürecine dâhil etmesiyle 2016’dan bu yana yavaşlayan süreç yeniden ivme kazandı. Böylece sadece iki yıl içinde Ege Mahallesi’nde yaklaşık 500 milyon, Örnekköy’de ise yaklaşık 550 milyon lira olmak üzere 1 milyar liranın üzerinde ihale bedeli olan kentsel dönüşüm yapım çalışması başlatıldı. Gaziemir Aktepe ve Emrez’de de 150 milyon lira ihale bedeli olan yapım işi için protokol imzalandı. Yüzde yüz uzlaşı, yerinde dönüşüm, “Büyükşehir güvencesi ve garantörlüğü” ilkeleriyle çalışan Büyükşehir, kentsel dönüşüm alanlarında kültür merkezinden spor alanlarına, pazar yerinden yeşil alana kadar tüm altyapı yatırımını da yapıyor. Büyükşehir, 2016-2020 yılları içinde Uzundere 1. Etap ve 2. Etap ile Örnekköy 1. Etapta 960 bağımsız birimin anahtar teslimini yaptı. Örnekköy 2. Etap için 2020’de yükleniciyle sözleşme imzalandı; bu kapsamda 190 bağımsız birim inşa edilecek ve proje 2023’te tamamlanacak. İZBETON ile Örnekköy 3. ve 4. Etap, Gaziemir Aktepe ve Emrez’de 1. Etap’ta toplam 1300 bağımsız birimin yapımı için protokol imzalayan Büyükşehir, 2024’te bu alandaki çalışmalarını da bitirecek. Ege Mahallesi’nde birinci etap için ise 2020’de yüklenici ile sözleşme imzalandı. Birinci etap kapsamında 1028 bağımsız birim 2025 yılına kadar tamamlanacak.

Uzundere 3. Etap’ta toplam 1422 adet, diğer alanlarda 2900 adet olmak üzere toplam 4322 adet bağımsız bölüm ise kat karşılığı anahtar teslim yapım ihale aşamasına hazır hale getirildi. Çiğli Güzeltepe’de kentsel dönüşüm için tüm hazırlıklar tamamlandı ve uzlaşma aşamasına gelindi. Ballıkuyu’da ise uzlaşma görüşmeleri sürüyor.

(SERKAN SELİNGİL)