Adını Mart ayından alan kırmızı ve beyaz renkte çeşitli obje ve iplerden yapılan bileklik, takı ve süs olarak üretilip takılır.

 Marteniçka, Martipi ya da Martenitsa, Balkan ve Trakya coğrafyasında 1 Mart'tan itibaren Mart ayı boyunca bileklere takılan bilekliklere ve süslemelere verilen isimdir. Eski bir Bulgar geleneği olarak bilinse de renkleri Türk Bayrağı ile aynı olan Marteniçka, tüm Balkan coğrafyasında bilinen hatta Türkiye'de de Balkan göçmenleri sebebiyle her sene kutlanan bir bahar ritüelidir.

Mart ayının gelişi ile birlikte Marteniçka hikayesi merak ediliyor. Bileklere bağlanan kırmızı ve beyaz yünden yapılan bilekliğin özellikleri arasında satın alınamayacağı, sadece hediye edilebilir oluşu yer alırken bilekliği takan kişilerin dilekte bulunmaları da istenir. Öte yandan baharda çiçek açan ağaç dalına bağlanır ve tutulan dileklerin kabul olunacağına inanılır. 

Bulgaristan folkloründe Marteniçkaya dair çeşitli efsaneler anlatılır. Bunlardan biri de Baba Marta'dır. Bulgaristan’da 1 Mart'tan itibaren Baba Marta (Marta Nine) günlerinin başladığına inanırlar. Baba Marta - Marta Nine, günümüze kadar korunmuş en saygın geleneklerden biridir. Bu takılar, meyve ağaçlarına, evlere, iş yerlerine ve ev hayvanlarına da takılırlar. Bu şekilde kişisel dileklerin yanı sıra yeni başlayan tarım yılının da bereketli ve verimli olması için dilekler tutulur.

İlk marteniçkalar, başka takı ve detaylar kullanmadan, sadece kırmızı beyaz ipliklerden yapılırmış ve nazardan korunmak için insanlara ve hayvanlara ve geçim kaynağı ekmek teknelerine takılırmış. Bazı bölgelerde bu bükülmüş kırmızı-beyaz sicime altın veya gümüş para bağlanırmış, bu da hastalıklardan korunmak için bir simge olarak kullanılırmış.

Otantik bir sanat niteliğinde olan halkın güzellik ve estetik duygusu daha geç dönemlerde martenitsalarda da kendini gösterir. Önceleri kırmızı-beyaz yünden yapılan martenitsalara, püskül, top, insan gibi değişik şekiller verilir. Martenitsaların gelmiş geçmiş tarihinde en önemli yere sahip olan şekiller ise; "Pijo ve Penda" adıyla bilinen kırmızı ve beyaz ipten yapılmış kuklalardır.

Martenitsalarda kullanılan beyaz renk uzun ömrü, kırmızı renk ise sağlık ve gücü temsil eder.

İzmir Balkan Göçmenleri Kültür ve Dayanışma Derneği Aliağa Şubesi olarak kuruluş fikrimizin oluştuğu bu günlerde birinci yılı dolan biz de  sağlık ve bereket anlamı taşıyan ve günümüzde bu dilek ve temennilere çok ihtiyacımız olan geleneği yaşatmak ve genç nesillere tanıtmak üzere derneğimizde tamamen el emeği olan Martaniçkalarımızı üretip satışa sunduk. Umarım dernek olarak bu ve buna benzer nice güzel gelenekleri yaşatıp insanlara hoşgörüyü, saygıyı ve sevgiyi bir nebze de olsa yaşatabiliriz.

Marteniçkalarınız güzel dilekli, dileklerinizin tamamı gerçek olsun.

İZMİR BAL-GÖÇ

ALİAĞA ŞUBE BAŞKANI

Rukiye GÜNEŞ