Mustafa Kemal; “ Milli Eğitim Programımızın Milli Eğitim sistemimizin temel taşı cahiliğin yok edilmesidir” diyordu. Onlar ellerindeki kılavuzlarla küçük köylere gittiler. Cumhuriyetin ışığını köylere ilk taşıyan onlardı. Yine Mustafa Kemal Atatürk, “ Bir topluluk ulus olabilmek için eğiticilere, öğretmenlere muhtaçtır” demişti. O eğiticiler Mustafa Kemal’in çavuşları ve onbaşılarıydı.

1928 yılında Harf Devrimi yapıldı. Aylar önce yeni ABC’yi Atatürk yurdun değişik yerlerinde tanıttı. Kentlerde okuma- yazma kursları açıldı. Yazı Devriminin ilk atılımcısı çok gayretli Milli Eğitim Bakanı Mustafa Necati Bey’di. Fakat ömrü yeni harfleri milletimize tam olarak öğretmeye yetmedi.  1929 yılbaşı gecesi apandisit patlaması nedeniyle bu dünyadan erken ayrıldı. Henüz otuz beşindeydi. Yerine atananlar yeterli sürede görevde kalmadı. Milli Eğitim Bakanı Dr. Reşit Galip, 1932’de göreve gelen köycülüğü benimsemiş bir bakandı. Ancak onun da görev süresi bir yıldan bir ay kadar fazlaydı. Milli Eğitim Bakanlığında 1938 yılından sonra uzun süre görevde bulunan bakanlar bulundu. Padişah Vahdettin Kurtuluş Savaşında İngilizlerle beraber olup, 17 Kasım 1922’de Türkiye’den ayrılmıştı. Yerine Halife seçilen Abdülmecit Efendi padişah gibi davranınca 1924 yılı Mart ayı başında Halifelik makamı ve Osmanlı Hanedanı Türkiye Büyük Millet Meclisi kararıyla yurt dışına çıkarıldı. Atatürk Türk ulusunu bir millet halinde yoğurmak, çağdaş bir halk topluluğuna ulaştırmak için devrimler yaptı. Bunları halka benimsetmek kolay olmadı. Türk halkı Kurtarıcısını sevmişti. Fakat bozguncular tersine propoganda ile halkı kandırıyordu. O yıllarda halkın çoğunluğu köylerde yaşıyordu. Kırk bin köyden ancak beş bin tanesinde okul vardı. Cumhuriyetin getirdiği nimetlerden Cumhuriyetçilik, lâiklik, devrimcilik ilkeleri köylere gidip halka anlatılmalıydı. 1935 yılında Saffet Arıkan Milli Eğitim Bakanı oldu. Köylere öğretmen gönderme çarelerini arıyordu.

            Bir akşam Atatürk, sofrasında bulunan Saffet Arıkan’a İsmail Hakkı Tekçe Paşa’nın yaptıklarını örnek gösterdi. Tekçe Paşa Muhafız Birliğine gelen erlere okuma yazma öğretiyordu. Öğrenenler köyüne dönünce çevresindeki çocuklara okuma yazma öğretmek için gayret sarfediyordu. Saffet Arıkan bakan olunca İsmail Hakkı Tonguç’u ilköğretim genel müdürlüğüne getirdi. Genel Müdür ve bakan askerde çavuş ve onbaşıları kursa almaya karar verdiler. İlk kurs Eskişehir Mahmudiye’de 84 kişiyle başladı. Atatürk’ün önerisiyle kursa alınan kişiler belirlenen sürede yetiştirilecek öğretmensiz az nüfuslu köylere gönderilecekti. İşte köylere aydınlatma amacıyla gidenler Atatürk’ün ordusunda çavuş, onbaşıydılar. Eğitmen adıyla okul çağındaki çocuklara okuma yazma öğretecekler, askerlik öncesi köy gençlerine de okuma yazma kursu vereceklerdi. Çavuş gençler eğitmen adıyla vardıkları köylerde Cumhuriyetin ateşini ilk kez yakacaklardı.

            Eskişehir Çiifteler’de başlayan kurslar ertesi yıl Edirne Karaağaç, Kırklareli- Kepirtepe, İzmir- Kızılçullu ve Kastamonu-Gölköy’de açıldı.  Manisa Horozöy de kurs açılan yerlerden biriydi. Eğitmen kurslarının ilk dönemde süreleri yedi- sekiz ay kadardı. Daha sonraki yıllarda dokuz ay kadar sürenler oldu. Eğitmen kurslarında kültür dersleri, atelye dersleri ve tarım dersleri vardı. Kültür derslerinin başında Türkçe, Aritmetik ( Matematik), Yurt ve yaşama bilgisi, müzik, tahrir gibi dersler vardı. Atelye derslerinde, marangozluk, demircilik, tenekecilik, yapı ustalığı ve mahalli atelye dersleri de işlenmekteydi. Tarım derslerinde, tarla bitkileri, sebzecilik, aşıcılık, hayvancılık gibi dersler uygulamalı olarak yapılırdı.

            Köy Eğitmeni kurslarını bitirenlere diploma ile olanak dâhilinde tarım aracı tohum ve fidan parasız verilecekti. Tarım Bakanlığı üretim merkezleri tohum temin etme yerleriydi. Köylere atanan eğitmenlere birinci yıl ve ikinci- üçüncü yıl eğitim kılavuzu kitapları veriliyordu. Açıklamaya çalıştığım eğitmen kursları “Köy Enstitüleri”nin öncüsü oldu. Bu fikirden yararlanılarak enstitü konusu ele alındı. Bir eğitimci ağabeyimiz biz köy enstitüsünde çevreyi gözlüyorduk, okuyorduk, araştırıyorduk diye köy enstitüleri metodunu kısaca açıklamaya başladı. Devamını şöyle sürdürdü. İkinci aşamada konuyu tartışıyorduk. Belirli seviyeye gelince projeyi uygulamaya geçiyorduk. İş ve konu bitince yapılan iş ve konuyu tartışıyorduk. Öncü kabul edilen “Eğitmen Kursları”nda benzer iş eğitimi metodu uygulandı.

            Türkiye’de 8706 eğitmen yetişmişti. Bunların 29 kişisi kadın eğitmendi. Diğerleri erkekti.  Köy Eğitmenleri Kanununun tarihi; 24, 06. 1937, sayısı; 3238’dir

            Eğitmenler, 7090 köyde okul açtılar. İş öğretmen yetiştirmeye yönelince eğitmen kurslarına son verildi. Eğitmenler, üç ay içinde okuma-yazma öğreten usta eğiticilerdi.  Cehalete savaş açan eğitmenlerin ruhları çok yüceliklerde olsun.