131019098
19 Mart 2024, Salı

BİR KIYI KENTÇİĞİNİN KURTULUŞU

12 Eylül 2020, Cumartesi

     


Cevat YILDIRIM

            Aliağa Çiftliği’nin  “Kurtuluş Günü” olarak bilinen 13 Eylül gününü kutlamaya başlayalı on yılı geçti sanırım. Tabii ki bu dört başı mamur bir kutlama değil. Atanmış ve seçilmiş büyüklerimiz henüz konuya tam katkı koymadı. Geçmiş yıllarda bir kere bir belediye başkanı sizi izlemeye geldim diyerek; yarı gönüllü bir biçimde grubun içine girdi. Orada bulunanlar kimler miydi? Aliağa ADD şubesi üyeleri, Emekliler Derneği ve bazı diğer dernekler, bir kısım aydınlar Atatürk Ortaokulu’nun önüne geldiler, çevre ilçelerden gelen Atatürk’ü seven kimi kişiler de bizlerle birlikte oldu. Katılan tüm kurum ve kişilere yürekten bir selam gönderiyorum. Peki, Aliağa kurtulmadı mı?  30 Ağustos 1922 günü Dumlupınar’da “Başkomutanlık Savaşında” emperyalistlerin güdümünde bulunan tam donanımlı Yunan Ordusu, perişan oldu. Fakir, giyimi ve teçhizatı yetersiz azimli Türk Askeri önce Afyon civarındaki tepelerde düşman askerini perişan etti.  Altı ay sökülmez denen Yunanın yığınakları,  on beş saatte yıkıldı. Yerinden sökülen düşman ordusu Kütahya Dumlupınar mevkiinde toplandı. Burada yeni bir savunma hattı kurmak düşüncesine girdiler.  Türk ordusu yetişti. Düşmanı kuşattı. Mustafa Kemal’in Başkomutan olarak idare ettiği savaşta, Yunan Ordusunun büyük kısmı imha edildi. Kaçabilenler İzmir Limanına ve Ege Denizi kıyılarına doğru kaçıyor ve geçtikleri yerleri ateşe veriyordu. Türk askeri kaçanların peşinden sel gibi aksa da kaçana, zalimlere yetişmek olası değildi.

            O yıllarda Aliağa nasıl bir yerleşimdi? Kurtuluş Savaşı sonunu kadar Ortodoks inançlı kişilerin yaşadığı bir kasabacıktı. 1913 yılında Makedonya’nın Koçana kasabasındaki Türkler Bulgar ve Arnavut çetelerinden zulüm görünce Anadolu’ya göçtüler. İzmir Vilayetine ulaşan muhacirlerden yedi-dokuz hane kadar Aliağa Çiftliğine gönderildi. Amaç Aliağa’da yaşayan halk ile kardeşçe bir yaşam sağlamaktı.  Göçmenler bir yıl kadar, Güzelhisar ve Helvacı gibi köylerde misafir edildiler. Daha sonra Aliağa Çiftliğinde boş evlere yerleştirildi. Önceleri geçim normal yollarla oldu. 1919 yaz başında Yunan askeri İzmir ve çevresini işgal edince durum değişti. Aliağa’da bulunan Türkler Yunan askerinden ve yerlilerden acılar gördü. Eziyete dayanamayan Koçana muhacirleri Balıkesir, Kütahya, Adapazarı gibi kentlerin kaza ve köylerine doğru yeni bir göçe başladı. Kurtuluş savaşı süresince gittikleri yerlerde yaşadılar.  Helvacı Köyde kalanlardan bir aile tanıdıkları köylülerden bazıları ile Dumanlı Dağa çıktılar. Galip Aga der ki; “bu kişilerden biri de Balıkçı Sait’in babası Esat’tı”

            Köyler halkı kendi işiyle uğraşsa da Yunan jandarmasından baskı gördü.  Jandarma atını, öküzünü, davarını alıp götürdü. Bir sohbette babam şöyle demişti. “On bir yaşındaydım. Eşeğe elli altmış kilogram kadar buğday yükledim. Çıtak köyüne değirmene gidiyordum. Arkadan dört Yunan askerinin geldiğini fark ettim. Onlara görünmemek için İnice deresine eşeği ve kendimi sakladım.” Yakalananların hayvanı elinden alınıyordu. Yuntdağ’dan bazı zaman Türk çetelerinin geldiğini ve düşman askeriyle küçük çapta çarpışma yaptıklarını ihtiyarlar anlatırdı. Fakat savaş yıllarında sağ olanların yaşadıkları dönemde bizler çok küçük olduğumuz için yaşlılara olayları soramadık. Anlatımları ikinci kuşaktan dinledik.

            Orta Anadolu’dan gelip Aliağa’ya yerleşen bazı vatandaşlarımız eski anma günlerimizde bana sordular. “Burada göğüs- göğse bir çarpışma oldu mu, niçin 13 Eylül gününü anıyoruz.” Evet, Aliağa’da Afyon’da olduğu gibi savaş yoktu. Fakat halkımız maddi manevi sıkıntılar çekti. Güzelhisar ve diğer köylerden bazı kişilerin düşmanın cephane kollarına saldırıp hücum ettiklerini, ikinci kuşaktan dinledik. Aliağa- Bergama yolunda düşmanın cephane ve yiyecek kollarına saldıranlardan biri Güzelhisarlı Hoca dedem olduğunu bizden büyük kişilerden öykü gibi dinledim. Yine dedem atlarını “Kuvayı Mlliye’ye” verdiğini söylerdi. Tekâlifi Milliye yasasına göre çamaşır ve ördükleri yün çorapları gönderdiklerini yaşlı kadınlardan duydum.  İzmir- Bergama işgal edildikten sonra Yunan askerinin her türlü eziyetini Aliağa köyler halkı yaşadı.    

    30 Ağustos 1922 günü Dumlupınar’da Başkomutanlık Savaşında Yunan askeri büyük darbe yedi. Başkomutanları da esir oldu. Ordumuz 9 Eylül günü İzmir’e girdi. Fakat kaçanlar hala etrafı yakıp yıkıyordu. Halka zarar veriyordu. Aç, uykusuz yorgun düşman tenha yerlerde evlere damlara girip saklanıyordu. Türk Ordusunun İzmir’i kurtarmakla işi bitmiyordu. Kaçanlar hala hayvanları sürüyor ve yükte hafif, değerde ağır kıymetli nesneleri bulduğu anda alıp koynunda saklıyordu. Birinci Ordu Komutanı Nurettin Paşa,  Foça, Aliağa, Bergama, Ayvalık ve Edremit taraflarının düşmandan temizlenmesi emrini verdi. 2.Süvari Tümeni, 7.nci ve 14 piyade tümenleri 13 Eylül günü çevreyi tarayarak Aliağa’dan geçti. İlçemiz Aliağa’da üç- beş yaşlı Rum’dan başka kimse yoktu. Güzelhisar kitabımın üçüncü baskısının 268.ci sayfasında konuyu yazdım. Merak edenler bulup okuyabilir. Selim Erkmen de Çakır Ali’den ve Refet Kayakıran’ın torunlarından aldığı notları geçmiş yıllarda yayınladı. Böyle anekdotları olan Aliağa çevre köyü insanları bildiklerini yazıp Selim Bey’e versin. Yeterli materyal toplayabilirsek bunları kişi isimleriyle yayınlarız. 13 Eylül günü, Samurlu’dan Uzunhasanlar’dan yeni yetme gençlerden birkaçının, Aliağa’dan piyademizin marş söyleyerek geçişini izlediklerini kendilerinden çocukluğumda dinledim.  

Bu yıl Covid-19 nedeniyle tam arzu edilen şekilde kutlanmasa da şehrimizin, Aliağa Atatürkçü Düşünce Derneği öncülüğünde Türk Bayrakları ve Atatürk resimleri ile donatılacağını biliyorum.

            İlçemiz halkına diyorum ki: “Kurtuluş Günü”nüz kutlu olsun “

                                                                                                          Cevat YILDIRIM



Yazarın Tüm Yazıları
Atatürk’ün fikir hayatına katkıda bulunan etmenler 9 Kasım 2023, Perşembe
ALİAĞA’NIN KURTULUŞU 13 Eylül 2023, Çarşamba
BÜYÜK TAARRUZ (Yeni Kitaptan) 1 Eylül 2023, Cuma
Sevgi üzerine düşünceler 14 Ağustos 2023, Pazartesi
HER ÇOCUĞUN ANNESİ BİR MELEKTİR 13 Mayıs 2023, Cumartesi
BABAM BİR EĞİTMENDİ 2 Mayıs 2023, Salı
CEHALETİN ÜZERİNE YÜRÜYEN GENÇLER 1 Mayıs 2023, Pazartesi
ATATÜRK KIYI EGE’YE VE ALİAĞA’YA NİÇİN GELDİ? 12 Nisan 2023, Çarşamba
MUSTAFA KEMAL’İN YURT GEZİLERİ 11 Nisan 2023, Salı
SEKİZ MARTI DÜŞÜNÜYORUM 8 Mart 2023, Çarşamba
ALİAĞA’NIN KURTULUŞUNUN YÜZÜNCÜ YILI 14 Eylül 2022, Çarşamba
BAŞKOMUTANLIK MEYDAN SAVAŞI 30 Ağustos 2022, Salı
ŞU İZMİR’DEN NE GELİR? 23 Ağustos 2022, Salı
1 TEMMUZ GÜNÜ 1 Temmuz 2022, Cuma
ÇEVRENE İYİ BAK- İYİ DAVRAN- İYİ GELECEK BUL 4 Haziran 2022, Cumartesi
KADINA SAYGILI OL 7 Mayıs 2022, Cumartesi
KURTARICININ DOĞDUĞU YER ÇANAKKALEDİR 25 Mart 2022, Cuma
MÜZELERDE GÖRÜLEN SANAT ESERLERİNDEKİ KADIN FİGÜRLERİ ÜZERİNE BİR DEĞERLENDİRME 7 Mart 2022, Pazartesi
ATEŞ VE KOR 21 Şubat 2022, Pazartesi
GÜZELHİSAR’IN GÜLLERi, KARANFİLLERİ 4 Şubat 2022, Cuma
GÜZELHİSAR’DA HAMAMLAR 22 Ocak 2022, Cumartesi
TÜRKLERDE HAMAM 20 Ocak 2022, Perşembe
ALTMIŞ YIL ÖNCESİNDE OLAĞAN BİR GÜN 8 Ocak 2022, Cumartesi
BİR KÖY ÖĞRETMENİNİN ANILARI 9 Kasım 2021, Salı
TÜRK DİLİ MİLLETİN KALBİDİR, ZİHNİDİR 27 Eylül 2021, Pazartesi
KURTULUŞA DOĞRU 26 Ağustos 2021, Perşembe
EGE’DE BÜYÜK TAARRUZ ÖNCESİ VE SONRASI 25 Ağustos 2021, Çarşamba
GÜZELHİSAR-I MENEMEN 1 Temmuz 2021, Perşembe
İSTANBUL- SAMSUN YOLU İSTİKLAL YOLUDUR 19 Mayıs 2021, Çarşamba
MART AYI DERT AYI 4 Mart 2021, Perşembe
GÜZELHİSAR ÇAYINDA GELENEKSEL BALIKÇILIK 9 Aralık 2020, Çarşamba
BİR KIYI KENTÇİĞİNİN KURTULUŞU 12 Eylül 2020, Cumartesi
YİRMİ ALTI AĞUSTOS’TAN OTUZ AĞUSTOS’A 26 Ağustos 2020, Çarşamba
ANADOLU’YU VE ÜLKESİNİ ÇOK SEVEN BİR ADAM 10 Ağustos 2020, Pazartesi
DENİZ KELİMESİ TÜRKÇE MİDİR? 1 Temmuz 2020, Çarşamba
19 MAYIS’I ASLA UNUTMA 19 Mayıs 2020, Salı
ANA SEVGİSİ 8 Mayıs 2020, Cuma
SALGIN HASTALIKLAR 6 Nisan 2020, Pazartesi
RADYO 13 Şubat 2020, Perşembe
HER YENİ BİR UMUT OLUR MU? 10 Ocak 2020, Cuma
MİS GİBİ GÜZEL İŞLER 21 Aralık 2019, Cumartesi
ŞU KARŞIKİ DAĞ DUMANLI DAĞ 10 Ekim 2019, Perşembe
BAĞIMSIZLIK SAVAŞIMIZIN YAPILDIĞI TOPRAKLARDAN SİZLERE SELAM GETİRDİM 12 Eylül 2019, Perşembe
MERHABA YEŞİL 3 Temmuz 2019, Çarşamba
MÜZELER HAFTASI GEÇİP GİDERKEN 25 Mayıs 2019, Cumartesi
ANAYASALAR VE EĞİTİM 11 Nisan 2019, Perşembe
UFAK TEFEK ŞEYLER 19 Şubat 2019, Salı
KENTLER HUZUR VEREN OTURMA YERLERİ OLMALI 1 Şubat 2019, Cuma
TAKVİMLERDEN YAPRAKLAR 22 Ocak 2019, Salı
YAREN DAĞI’NIN TEPESİNE ÇIKIP BAĞIRSAM MI? 13 Aralık 2018, Perşembe
TÜRK HARF DEVRİMİ VE MİLLET MEKTEPLERİNİN ÇAĞRIŞTIRDIKLARI 26 Kasım 2018, Pazartesi
TÜRKİYE’DE DEĞİŞİM CUMHURİYETLE BAŞLADI 1 Kasım 2018, Perşembe
CUMHURİYET BAYRAMI ANILARI 31 Ekim 2018, Çarşamba
DENİZ, DENİZ AKDENİZ 13 Eylül 2018, Perşembe
ANALAR VE ANA SEVGİSİ 14 Mayıs 2018, Pazartesi
KÖY ENSTİTÜLERİ 14 Nisan 2018, Cumartesi
SEKSEN DÖRT YIL ÖNCEYDİ- ALİAĞALILAR MUSTAFA KEMAL’İ GÖRDÜ 13 Nisan 2018, Cuma
SU NİMETTİR 22 Mart 2018, Perşembe
KADIN VE ÇOCUK 7 Mart 2018, Çarşamba
EĞİTİM VE ÖĞRETİM BİRLİĞİ 1 Mart 2018, Perşembe
KIRMIZI ŞERİTLİ MADALYALAR VE DÜŞÜNDÜRDÜKLERİ 5 Şubat 2018, Pazartesi
UYGARLIK VE KADIN 5 Aralık 2017, Salı
EYLÜL AYINI SEVMEYEN VAR MI? 14 Eylül 2017, Perşembe
BU VATAN TÜRK MİLLETİNİNDİR 31 Ağustos 2017, Perşembe
ZEYTİNLERE DOKUNMAYIN EFENDİLER 21 Ağustos 2017, Pazartesi
YURDUMUN SINIRLARI NASIL ÇİZİLDİ 24 Temmuz 2017, Pazartesi
DENİZCİLİK BAYRAMI 28 Haziran 2017, Çarşamba
HER AYIN ÜÇÜNCÜ HAFTASINDA MÜZELER ÜCRETSİZ OLSUN 1 Haziran 2017, Perşembe
CUMHURİYETE GİDEN YOLUN BAŞI ONDOKUZ MAYIS 19 Mayıs 2017, Cuma
ANA OLMAK 13 Mayıs 2017, Cumartesi
HERKESİN HIZIRI İLYASI FARKLI 5 Mayıs 2017, Cuma
SEVİLEN AY MAYIS 1 Mayıs 2017, Pazartesi
ÇEŞMELER 29 Mart 2017, Çarşamba
DENİZKIZLARI- DENİZİN KADINLARI 16 Mart 2017, Perşembe
DOKUZLARDAN-ONÜÇLERE 15 Şubat 2017, Çarşamba
SARSILMAK, SALLANMAK, KORKMAK 9 Şubat 2017, Perşembe
TAŞMAK COŞMAK VE KONTROL 1 Şubat 2017, Çarşamba
HER BELDEYE BİR ABDURRAHMAN 10 Ocak 2017, Salı
GİT GEMİ DEMİR ATMA BU LİMANA (2 ) 28 Aralık 2016, Çarşamba
GİT GEMİ DEMİR ATMA BU LİMANA 27 Aralık 2016, Salı
MUSTAFA KEMAL VE ASKERİ İZMİR YOLLARINDA 16 Eylül 2016, Cuma
DUMANLIDAĞI KAZILARI 3 Eylül 2016, Cumartesi
ALİAĞA ÇEVRESİNDE XIX YÜZYIL SONU ARKEOLOJİK KAZILAR 27 Ağustos 2016, Cumartesi
ARAPÇİFTLİĞİ SATILIK 20 Ağustos 2016, Cumartesi
NEMRUT ( KYME ) KAZILARI FOÇA’DAN SORULDU 13 Ağustos 2016, Cumartesi
HUKUK KÖŞESİ 19 Şubat 2016, Cuma