Akademisyenlere göre Aliağa sınırları içerisinde yer alan Gryneion Antik Kenti’ndeki Apollon Tapınağı, Didyma ve Klaros ile birlikte Anadolu’daki üç önemli tapınak arasında yer alıyor.

Gryneion’daki Apollon Tapınağı, Anadolu’daki en önemli kült ve kehanet merkezlerinden biri olarak gösterilirken yapılan araştırmalar sonucunda ele geçen yazıtlara bakıldığında burada çok sayıda kehanet yapıldığı tespit edildi. Gryneion Antik Kenti’nde yüzey araştırmaları Kültür ve Turizm Bakanlığı, Kültür Varlıkları ve Müzeler Genel Müdürlüğü’nün izinleri ve Aliağa Belediyesi’nin destekleriyle 2015 yılından bu yana sürdürülüyor. Arkeolojik yüzey araştırmaları Adnan Menderes Üniversitesi Arkeoloji Bölümü Öğretim Üyesi Doç. Dr. Murat Çekilmez başkanlığındaki akademik heyet tarafından yürütülüyor. Yüzey araştırmalarının tamamlanması ve gerekli izinlerin de alınmasıyla birlikte kazı çalışmalarına başlanacak. Arkeolojik kazı çalışmalarıyla Anadolu’nun en önemli tapınaklarından biri olan Gryneion Apollon Tapınağı gün yüzüne çıkarak hem bölge tarihine hem de Aliağa tarihine yeni bir soluk kazandıracak.

İlk bilgiler antik çağ yazarlarından

İlk bilgileri antik çağ yazarlarının yazıtlarından edindiklerini belirten Adnan Menderes Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi Arkeoloji Bölümü Öğretim Üyesi Doç. Dr. Murat Çekilmez, Gryneion’daki Apollon Tapınağı hakkındaki şu bilgileri verdi: “Strabon, Akhaların Limanı’ndan sonra Grynion kasabasında Apollon’a ait bir kutsal alan, eski bir kehanet mekânı ve beyaz taştan çok değerli bir tapınak bulunduğunu, Akhaların Limanı’ndan kırk stadion uzaklıkta olduğunu belirtir. M.S. 2. yüzyılda yaşamış olan seyyah ve coğrafyacı Pausanias, Gryneion’da keten yetiştirildiğinden ve buradaki meyve vermese de kokulu ağaçlardan oluşturulmuş çok güzel bir korudan ve bu korunun Apollon’un en güzel korusu olduğundan bahseder. Yaşlı Plinius, daha önceleri ada şeklinde olan Gryneion’un daha sonra kara ile birleştiğini ve sadece limanlarının kaldığını bildirmektedir. Aynı antik yazar, Myrina ve Gryneion kıyılarında yer alan istiridyelerden ve onların faydalarından bahsetmektedir. İ.S. 6. yüzyılda yaşamış olan Stephanus Byzantinus, Gryneion’un Myrina’nın kasabası olduğunu, orada hem Apollon’a ait bir kutsal alan hem de eski bir kehanet mekânı, hem de beyaz taştan çok değerli bir tapınak olduğunu ve içerisinde ibadet edildiğini belirtir” Antik çağ yazarları dışında Myrina basımlı sikkeler üzerinde en çok karşılaşılan tanrının Apollon olduğunu söyleyen Çekilmez, “İ.Ö. 160-140 arasına tarihlenen Myrina basımlı bronz sikkelerin ön yüzünde genellikle sağa dönük çelenkli Apollon başı, arka yüzde ise ayakta ve sağa dönük Apollon Grynios, sol elinde defne dalı, sağ elinde phiale taşımaktadır” dedi. 1992 yılında, Gryneion’da, İzmir Arkeoloji Müzesi Müdürü Turhan Özkan tarafından kurtarma kazıları gerçekleştirildi. Araştırmacı, litaratüre değindikten sonra yarım ada üzerinde Apollon Tapınağı’nın olması gereken yerde Çıfıt Kalesi olarak adlandırılan geç dönem yapısının kalıntılarının bulunduğunu da belirtti.

(DERYA SÜNER)