İnternette yayın yapan ‘Evrim Ağacı’nın kurucusu ve Baş editörü Çağrı Mert Bakırcı çocuklara cinsel eğitimle ilgili bir makale yayımladı. Kaynağını aile eğitimi (Family Education) adlı siteden alan yazıda yaş gruplarına göre cinsellik eğitiminde dikkat edilmesi gerekenler hakkında önemli uyarılar bulunuyor.

Son dönemde sıkça tartışılan bir konu olan ve çocuk istismarının önüne geçmek için ebeveynlerin çocuklarıyla cinselliği nasıl konuşması gerektiği üzerine bir yazı yayımlayan Evrim Ağacı’nın kurucusu Çağrı Mert Bakırcı önemli noktalara işaret ediyor.

Cinselliğin, ebeveynlerin çocuklarıyla konuşmakta en çok zorlandıkları meselelerden birisi olduğuna değinen Bakırcı makalesinde “Çocuklar, cinsel organları ne kadar bilmelidir? Bebeklerin nereden geldiğini nasıl açıklarız? Çocuklarımız ergenliğe girmeden önce onları bu konuda bilgilendirmek gerekir mi? Peki ya hangi yaşta o meşhur "cinsellik konuşması" yapılmalıdır? Çocuklarınız durduk yere cinsellikle ilgili sorular sorduğu zaman, bu sorulara nasıl yaklaşmalı? Hele ki internetin ve teknolojinin durdurulamaz olduğu bu dönemde, çocuklarınızın cinsellikle çok daha erken yaşlarda tanışması ve size "erken sorular" sormaları olası... Bu konuda en başından belirtmekte fayda var: Ebeveynler olarak kendinizi ne kadar erken cinsellik konusuna alıştırırsanız, çocuklarınızın sorularını olumlu ve faydalı şekilde yanıtlamanız ve onları doğru cinsellik kavrayışına eriştirmeniz o kadar kolay olur.” sözlerine yer veriyor.

Çocukları cinselliğin detaylarıyla travmatize etmeden ve yaşıtlarıyla sorun yaşamalarına sebebiyet vermeden, hayatın kaçınılmaz gerçeği olan cinselliğe hazırlamak gerektiğini ifade eden yazı aynı zamanda bu eğitimi vermek isteyen ebeveynlere, yaş aralıklarına göre hazırlanmış bir kılavuz görevi de görüyor.

0-3 Yaş Arası: Vücudu Keşfetme ve Terimleri Öğrenme

Ufaklıklar, daha doğumdan kısa bir süre sonra vücutlarını ve uzuvlarını keşfetmeye başlarlar. Yaşları birazcık ilerlediğinde, toplumsal cinsiyet (İng: "gender") kavramından haberdar olmaya ve erkekler ile dişiler (kızlar, kadınlar) arasındaki farkları merak etmeye başlarlar. Bu süre zarfında: Ciddi ama sade bir tutum takının ve cinsel konulara olumlu yaklaşın. Bebeğinizin ve ufak çocuklarınızın bez değiştirme veya banyo sırasında cinsel organlarına dokunmaları normaldir. Eğer çocuğunuz cinsel organlarıyla etkileşiyorsa, normal davranmaya çalışın. Asla gülmeyin, tuhaf suratlar yapmayın veya çocuğunuza sinirlenmeyin. Asla ve asla onlara vurmayın veya ellerini cinsel organlarından zorla uzaklaştırmayın! Çocuğunuzun daha en erken yaşlarından itibaren vücut organlarının gerçek isimlerini öğrenmesini sağlayın. Bunu yaparken sırıtmayın, gülmeyin. Erkek cinsel organının adı penistir; penisin arkasındaki keselerin adı testistir. Dişi cinsel organının dışarıda kalan yumuşak kısmı vulva, içeride kalan kanal kısmı vajinadır. Dişilerin göğüs bölgesinde ergenlikle birlikte dolgunlaşacak olan, erkeklerde ise sadece uçları bulunan organın adı "göğüs" değil, "meme"dir.

4-5 Yaş Arası: "Doktorculuk Oynamak" ve Bebeklerin Nereden Geldiğini Merak Etmek

Okul öncesi çağda çocuklar toplumsal cinsiyet konusunda giderek gelişirler. Özellikle de zıt cinsiyetin toplumsal olarak neden farklı göründüğünü sorgulamaya başlarlar. Daha önemlisi, cinsellikle ilgili ilk önemli sorularını sormaya başlarlar: Bebekler nereden geldi? Annenin karnından nasıl çıkıyor? Bu ve bunun gibi sorular... Peki, bunlarla nasıl başa çıkmalı?

Okul öncesi çağdaki çocuklarınızın cinsel organlarıyla ilgilenmesine kafayı takmanıza gerek yok. APD'nin bildirdiğine göre 4-5 yaşındaki çocuklar kendi cinsel organlarına dokunabilirler ve "bu yetişkinlerin yaptığı gibi cinsel dokunuşlar değildir, sağlıklı bir ilginin göstergesidir". Okul öncesi çağdaki çocuklar için akranları ile sarılmak, onları öpmek, "doktorculuk oynamak" normal olsa da, çocuklarınıza diğerlerinin özel bölgelerine dokunmalarının doğru olmadığını sakin bir şekilde anlatın. Çocuğunuzun ilgisini yönlendirecek oyuncaklar ve kitaplar bulmaya çalışın. Eğer çocuğunuz cinsel ilişki veya oral seks resimleri çizmek gibi uygunsuz davranışlar sergiliyorsa, bu cinsel tacizin bir göstergesi olabilir. Bu tip uyarı sinyallerine dikkat edin. Bu yaşlarda, en yakın arkadaşları ve hatta yakın akrabalarının bile çocuğunuzun cinsel organlarına dokunamayacağını anlatın. Sadece ve sadece doktorlar ve hemşirelerin, yalnızca tıbbi kontroller sırasında ve sadece gerekli olduğunda (acı ve ağrı gibi durumlarda yer tespiti yapmak amacıyla) bunu yapabileceğini söyleyin.

6-7 Yaş Arası: İpuçlarını Toplamak ve Sınırları Belirlemek

İlkokulun erken evrelerindeki çocuğunuz, bu çağlarda artık her şeyle ilgili ipuçları toplamaya başlar: bir erkek ile dişinin tam olarak ne tip vücut farklılıkları olduğunu, bebeklerin tam olarak nasıl yapıldığını, yetişkinler arasındaki cinselliğin tam olarak nasıl çalıştığını öğrenmeye çalışırlar. Ayrıca kendi vücutlarıyla ilgili sınırları belirlemeye başlarlar. Bu evredeki bir çocuğa giderek daha dürüst ama eşit derecede profesyonel yaklaşmak en sağlıklı tavır olacaktır. Çocuğunuzun sorularını basit ve dürüst bir şekilde yanıtlamaya devam edin. Yine, aşırı detaya girmemeye çalışın. Bu yaşlara yönelik olarak hazırlanmış, insan vücudunun diğer özellikleriyle birlikte üreme sistemini anlatan çocuk kitapları bulmanız mümkündür. Bu tip kitaplar sayesinde, dişi ve erkek vücudu arasındaki farkları öğrenmeleri de mümkün olacaktır. Çocuklarınızla romantik ilişkilerin güzelliğinden bahsetmeye bu çağlarda başlayabilirsiniz. Aşkın ne kadar özel bir duygu olduğundan, insanların birçok yakın kuzen türlerden daha güçlü sevgi bağlarına sahip olduğundan bahsedebilirsiniz.

8-12 Yaş Arası: Ergenliğe Hazırlık ve Seks Hakkında Düşünceler

Bu yaşlar, ergenliğe giden yolun en önemli evreleri olduğu için, çocuğunuz "fırtına öncesi sessizlik" evresine girecektir. Çocuğunuz cinsellikle ilgili sorular konusunda daha utangaç ve sessiz olabilir. Buna karşılık, daha önceden utangaç ve çekingen oldukları diğer konularda birdenbire daha korkusuz ve açık olmaya başlayabilirler. Her ne olursa olsun, bilin ki çocuğunuzun vücudundaki "dişliler dönmeye başlamıştır" ve sizin açıklığınız ve dürüstlüğünüz bundan sonra çok daha önemli olacak! Çocuğunuzun cinsellik konusundaki liderliğini takip edin ve seks ile ilgili sorularına cevaplar verin. APD, çocuğunuzun halihazırda ne bildiğini öğrenmeye çalışmanızı tavsiye ediyor. Çünkü birçok konuda hatalı bilgilere sahip olabilirler ve bunları olabildiğince erken düzeltmek önemlidir. Bu yaşlarda çocuğunuza seks ile ilgili konuşmak isteyip istemediğini açıkça sorabilirsiniz. Bir sorusuna yanıt verdiğinizde, "Soruna tam olarak cevap verebildim mi?" diye sormayı unutmayın.

Televizyon veya diğer araçlarını kullanan çocuklarınızın tepkilerini takip edin. Gördükleri bir şeye "Iyy, iğrenç." dediklerinde, aslında gerçekten iğrendiklerini ifade etmiyor olabilirler; tam tersine, tepkileri, o konuya olan ilgilerinin dışavurumu olabilir. Dolayısıyla o konuya özel soruları olabilir. Bunları kendilerine sorun. Medyada cinsiyet ve toplumsal cinsiyet gibi konuların nasıl gösterildiğini çocuğunuza izah etmeye çalışın. Medya araçlarında gördükleri her şeyin, gerçek ilişkileri yansıtmıyor olabileceğini onlara öğretin. Çocuğunuzu ergenliğe hazırlayın. Bunu öğretmenlerine bırakmayın. Birçok öğretmenin bu konudaki bilgisi çok kısıtlı olabilir veya bildiklerini çocuklarınıza çok geç aktarabilirler. Ergenlik kızlarda genellikle 8-13 yaşlarında, erkeklerde ise 9-15 yaşlarında başlar. Kapınız çocuğunuza her daim sonuna kadar açık olsun. Bugüne kadar cinsellikten bahsetmeye utanmış olabilirsiniz; bunu yenin! Çocuğunuz, eğer ki ergenlik, cinsellik, seks veya internet veya TV'de gördüğü, arkadaşlarından duyduğu şeylerle ilgili kafasına takılan şeyler olursa, size gelip sorabileceğini ve dürüst cevaplar alabileceğini bilmelidir. Çocuğunuzun ana bilgi kaynağı muhtemelen siz olacaksınız; dolayısıyla ona, soruları için hazır olduğunuzu hissettirmeniz çok önemli.

13+ Yaşlar: Çıkma, Korkular ve "Büyük Konuşma" İhtiyacı

Bu yaştaki çocuklarınız seksin tüm detaylarını biliyor olacaklar. Artık işin "leyleklerin getirmesi" gibi çocuk hikayeleriyle alakası olmadığını da gayet iyi biliyorlar. Dolayısıyla konuyu yumuşatmaya çalışmanızın pek bir anlamı yok. Ne var ki, çocuklarınız muhtemelen Cinsel Yolla Bulaşan Hastalıklar (CYBH), erken hamilelik, sevgili tecavüzleri ve birçok diğer zorlu konudan bihaber olacak. ABD gibi ülkelerde çocukların %33'ü 16 yaşından önce seks yapmaktadır. Türkiye'de ise, 2010 yılı itibariyle, 15-24 yaş arası kişilerin cinsel ilişki yaşama oranı %42.8'dir ve o gün bugündür düşmeye devam etmektedir. Bu yaşlardaki çocuğunuza mutlaka karşılıklı izin konusunu anlatın. Seks için iki tarafın da izninin olması gerektiğini, aksi takdirde cinsel istismar ve tecavüz gibi suçların baş gösterebileceğini ve bunların kabul edilemez olduğunu izah edin. Kondom gibi araçlardan ve hamilelikten bahsedin.

Çocuğunuza cinsel isteğin anlaşılır ve doğal olduğunu; ancak "seks" denen davranışın çok büyük sorumluluklar ile birlikte geldiğini izah edin. Kendi ailenizin değerlerinden ve şahsi taleplerinizden bahsedebilirsiniz; böylece çocuğunuzun dikkatli tercihlerde bulunmasını sağlayabilirsiniz. Ancak buna rağmen sizin onay vermediğiniz bir cinsel ilişkiye girebileceğini unutmayın! İşte tam da bu nedenle koruyucu önlemlerden bahsetmek (kondom gibi) aşırı önemlidir.

*Yazının tamamını okumak için: https://evrimagaci.org/photo/tr/cocuklara-cinsellikten-nasil-bahsedilmeli

(EREN SARAN)