Sonbahar mevsiminde Bergama'nın Kozak Yaylası'ndaki ormanlık alanda mesai yapan çam fıstığı toplayıcıları, merdiven kullanarak ve ellerindeki sırıklarla yüksekliği 30 metreyi bulan ağaçlara tırmanıp kozalakları topluyor.

Çam fıstığı üretiminin yoğun olduğu Kozak Yaylası'ndaki 113 bin dekar alanı kaplayan asırlık çam ağaçları, 16 mahallenin geçim kaynağını oluşturuyor. Çam kozalaklarının yeşilden kahverengiye dönüşüyle yaylada hasat telaşı yaşanıyor. Boyları 30 metreyi bulan ağaçlara merdiven kullanarak ve sırıklarla tırmanan toplayıcılar, ağaçtan düşüp sakatlanma ya da ölme riskini göze alarak işlerini sürdürüyor. Dallarda kozalak bırakmamak için büyük uğraş veren toplayıcılar, ağaçtan düşme riskine karşın ayaklarını bastıkları dalları titizlikle seçiyor. Metrelerce yükseklikteki çamların üzerinde adeta bir cambaz gibi ilerleyen toplayıcılar, kozalakları çınar ağacından yapılan "keye" adını verdikleri 3-4 metre uzunluktaki ucu çengelli sırıkları kullanarak yere düşürüyor. Kozalaklar daha sonra üreticiler tarafından çuvallara konulup depolara taşınıyor. Yaz dönemine kadar depoda bekletilen, ardından güneşte kurutulan kozalakların içindeki "küner" adı verilen fıstığın kabuklu hali, tırmık ve keser yardımıyla çıkarılıyor. Küner içindeki fıstık ise işletmelerde ayıklanıyor. Çam fıstığının rekoltesi, "Batı çam tohum böceği" adı da verilen leptoglossus occidentalis zararlısının etkili olması nedeniyle 2009'dan bu yana düşerken, işin zorluğu ve ekonomik getirisinin az olması nedeniyle toplayıcılık gençler tarafından tercih edilmiyor. Yaş ortalamaları 40'ın üzerinde olan bölgedeki çam fıstığı toplayıcıları, çeviklik ve güç isteyen mesleklerini ilerleyen yaşlarına karşın sürdürüyor.

Verim yüzde 10'a geriledi

Göbeller Mahallesi Muhtarı ve çam fıstığı toplayıcısı 53 yaşındaki Ertan Sağlam, kuşaklardır bu ürünü yetiştirdiklerini, hasadın çok zor ve riskli olduğunu anlattı. Çok sayıda arkadaşlarını ağaçtan düşme sonucu kaybettiklerini anlatan Sağlam, "Ben bu işi çok iyi yapan birisiydim, üç defa düştüm, ayak bileğimi ve kolumu kırdım. Ama yine de bizim işimiz bu, severek yapıyoruz." dedi. Sağlam, 2009'dan bu yana ağaçlara zarar veren böcek türü nedeniyle verimde sıkıntı yaşadıklarını aktararak, şunları dile getirdi: "Şu anda aşağı yukarı mahsul yüzde 10'a kadar düştü. Çok araştırma oldu onun için, böcek istilasına uğradık. Başka canlılara da zarar verebileceği için ilaçlama yapılamıyor. Bu konuda tedirginiz ve geçim sıkıntısından dolayı sürekli göç veriyoruz."

5,5 milyon liralık destek

İzmir İl Tarım ve Orman Müdürü Mustafa Özen de kent genelinde 113 bin dekarı Bergama'da olmak üzere 120 bin dekar alanda çam fıstığı üretimi yapıldığını söyledi. Bölgede organik tarımı desteklediklerini, geçen yıl üreticilere yaklaşık 5,5 milyon lira destek verildiğini vurgulayan Özen, verimi düşüren zararlı böcekle mücadele ve fıstık çamlarının ıslahı için de geniş kapsamlı çalışma yürüttüklerini ifade etti. Özen, geçen yıl çam fıstığı üretiminde randıman düşük kalsa da üreticilerin fiyattan memnun olduğunu belirterek, şöyle konuştu: "Bu sene de biraz randıman düşüklüğümüz var. Sadece o zararlıdan kaynaklanan bir düşüş değil kurak geçen bir bölge aynı zamanda. Bu sene neredeyse hiç yağmur düşmedi bölgeye. Randıman düşüklüğüne rağmen fiyat anlamında baktığımız zaman üreticimizi mutlu eden ve tatmin eden bir üründen bahsediyoruz. Zararlıyla biyolojik mücadele etmek zorundayız. Çünkü aynı zamanda Kozak bölgesi içerisinde arı kovanlarını da barındıran bir bölgemiz."

İhracat hedefi 50 milyon dolar

Türkiye'de 76,3 bin hektar alanda bin 250 ton çam fıstığı üretiliyor. En fazla İzmir, Balıkesir, Muğla, Bursa ve Adana'da üretilen çam fıstığının yüzde 85'i ihraç ediliyor. 2021 yılında 34 ülkeye 42,6 milyon dolarlık çam fıstığı ihracatı gerçekleştiren Türkiye, dış satım hedefini bu yıl 50 milyon dolar olarak belirledi.

(AA)