11 Aralık 2024, Çarşamba

KÖY ENSTİTÜLERİ…

18 Nisan 2023, Salı

     


Nazike YAŞIR

“Köy Enstitülerinin kurulduğu yerlere birer meçhul öğretmen anıtı dikilmeli ve her kuruluş günlerinde (17 Nisan)saygı duruşunda bulunmalıyız”-Uğur Mumcu

Köy Enstitüleri kapatılmasaydı bugün her şey çok farklı olurdu, cümlesini kim bilir ne kadar çok duymuşsunuzdur. Hazırlığı ve hayata geçirilmesiyle birlikte bir ülke için kısa sayılacak bir zaman aralığında (1940’da resmi olarak açıldı,1947’de baskılar sonucu demokratik eğitim sistemine son verildi,1954’de kapatıldı) yarattığı fark, cumhuriyet karşıtlarını, toprak ağalarını, din istismarcılarını ürküttü.

Kurtuluş Savaşı sonrasında vatandaşların sadece %3’ünün okuma yazması vardı. Halkın%80’i köylerde yaşıyordu. Atatürk ilk defa Köy Enstitülerinin kuruluş yasalarını çıkardı, öncelikle askerliğini çavuş olarak yapmış erlerin yetiştirilip köylerine eğitmen olarak gönderilme projesini önerdi ve bu proje uygulandı. Önce Köy Öğretmen Okulu olarak faaliyete geçen okullar Köy Enstitülerine çevrildi. Dünyada eşi benzeri olmayan Köy Enstitüsü modelinin kurucu teorisyeni İsmail Hakkı Tonguç’tur ve Hasan Ali Yücel’le bu modeli uygulamışlardır.1940 yazında Köy Enstitüleri açılır açılmaz köylerden öğrenci almaya başlanır. İlk gelen öğrenci 12 yaşında Süheyla adlı bir kızdı. Geyve’den babası getirmişti, elinde bir sepet üzüm hediyesiyle birlikte, ardından gelen helvacı çırağı Şakir ise dükkanda helva sardıkları bir gazete parçasından duyup gelmişti. Duyarsam unuturum, görürsem hatırlarım, yaparsam öğrenirim sözünden hareketle sahada uygulamalı eğitim ön planda olmuştur. Öğrenciler şu sözlerle uyarılmıştır: Köylüye asla iyi domates şöyle yetişir demeyeceksiniz. Siz yetiştireceksiniz köylünün kendisi gelip size soracak işte o zaman doğrusunu anlatacaksınız. Mutlaka her şey ama her şey uygulamalı olmalı. Eğer Köy Enstitüleri eğitime devam etseydi, tarım konusunda memleketimiz bu hale gelmezdi ve 1955 yılında okulsuz köy kalmayacaktı. Bozkırı yeşerteceğiz, ocak tüttüreceğiz; bu sözlerle vuruldu ilk kazma, bu sözlerle atıldı ilk temel. Kızılay çadırlarında barındılar, kendi binalarını kendileri yaptılar, kendi dersliklerini kendileri kurdular. Öylesine farklı bir eğitim modeliydi ki 20 Köy Enstitüsü’nden 16’sı kendi enerjisini üretiyordu. Aşık Veysel, Ruhi Su gibi ünlü ozanlar Köy Enstitülerinde ders verdiler. Bu eğitim sisteminden çıkan bir öğrencinin hayatta başarısız olma ihtimali yoktu. Köy Enstitüsü öğrencileri gittikleri her yere yaşam götürdü, evler inşa etti, köylülere bilimsel tarım öğretti. Hasanoğlu Köy Enstitüsü öğrencileri, Anıtkabir’in yapımında çalıştı. Beş yıl süren eğitim sürecinde öğrenciler mutlaka bir müzik aleti çalmayı öğreniyorlar, kültür-sanat, matematik, fizik, tarih, Türkçe dersleri dışında şu dersleri uygulamalı olarak görüyorlardı: Tarım, sürücülük, halıcılık, binicilik, ipek böcekçiliği, kunduracılık, yemek dersi… Ayrıca derslerin ve enstitünün işleyişi konularında yönetimde söz hakkına sahiptiler. Köy Enstitülerinde yetişen aydınlarımız arasında Talip Apaydın, Fakir Baykurt, Ümit Kaftancıoğlu, Mahmut Makal, Dursun Akçam gibi isimler vardır. Köy Enstitüleri toplam 17342 köy öğretmeni yetiştirmişti,1398 kız,15943 erkek öğretmen. Tarihçi yazar Cemal Kutay ’’Köy Enstitüleri, halk evleri, Türkçe ibadete dokunulmasaydı bugün Japonya’ya tepeden bakardık’’ der.

.Köy Enstitüleri cumhuriyetin kesilmiş şahdamarıdır. Binlerce özlem ve gelecek hayali bu kurumlarla birlikte tarihe gömülmüştür. Kaybedilen, sadece yerine bir başkasının konulabileceği basit bir eğitim sistemi değildir; kaybedilen, dik durmasını öğrenmiş Anadolu insanıdır.

Nazike Yaşır



Yazarın Tüm Yazıları
UMUT HEP VAR OLACAK 26 Kasım 2024, Salı
DEĞİŞMEYEN TEK ŞEY DEĞİŞİMDİR 19 Kasım 2024, Salı
TARİHİN HAKLI ÇIKARDIĞI LİDER 14 Kasım 2024, Perşembe
TARİH, MAZİYİ GELECEĞE TAŞIR 5 Kasım 2024, Salı
DURMAYALIM DÜŞERİZ! 29 Ekim 2024, Salı
CEHENNEM BOŞ, BÜTÜN ŞEYTANLAR BURADA TOPLANMIŞ 22 Ekim 2024, Salı
NEDEN MERAK ETMİYORUZ? 15 Ekim 2024, Salı
KADIN VE ÇOCUK ŞİDDET GÖRÜYOR, ÜLKENİN GELECEĞİ ÖLÜYOR! 8 Ekim 2024, Salı
NEYİN GELMEKTE OLDUĞUNDAN HABERİNİZ BİLE YOK! 1 Ekim 2024, Salı
MİNİK AYAKLARIN PATIRTISI KOLTUK DEĞNEKLERİNİN GÜRÜLTÜSÜNDEN DUYULMUYOR 28 Mayıs 2024, Salı
FELAKETLERLE YANARIZ, KÜLLERİMİZDEN DOĞARIZ 21 Mayıs 2024, Salı
HİÇBİR YALAN, GERÇEĞİ ÖRTECEK KADAR BÜYÜK OLAMAZ 14 Mayıs 2024, Salı
ÖĞRETMENİN BENİMSEMEDİĞİ HİÇBİR EĞİTİM REFORMU BAŞARILI OLAMAZ 7 Mayıs 2024, Salı
ZENGİN MADENLERİN FAKİR BEKÇİLERİYİZ 30 Nisan 2024, Salı
MECLİS DEMOKRASİLERİN MABEDİDİR 23 Nisan 2024, Salı
İMKÂNSIZ OLDUĞUNA İNANILAN HER ŞEY, SADECE BİRİSİ ONU YAPANA KADAR İMKÂNSIZDIR (1) 16 Nisan 2024, Salı
SEÇMEMEK VAZGEÇMEKTİR 26 Mart 2024, Salı
BİZ BİR ÜNİVERSİTE GÖMDÜK 19 Mart 2024, Salı
NESNELER, BİZİM ONLARA YÜKLEDİĞİMİZ ANLAMLARDAN İBARETTİR 12 Mart 2024, Salı
BUGÜN VERMEDİĞİNİZ HER SAVAŞIN YARIN KAYBEDENİ OLURSUNUZ 5 Mart 2024, Salı
DÜNYA HEP BÖYLE MİYDİ? 27 Şubat 2024, Salı
“MEDENİ KANUN”A DOKUNMA! 20 Şubat 2024, Salı
İSTEYEN YAPAR! 14 Şubat 2024, Çarşamba
DİNDARLIĞINIZI TANRI’YA GÖSTERİN, BANA İNSANLIĞINIZ LAZIM! 6 Şubat 2024, Salı
YA LOKOMOTİF OLURSUN YA VAGON! 30 Ocak 2024, Salı
BUGÜNÜ AYDINLATAN GAZETECİ: UĞUR MUMCU 24 Ocak 2024, Çarşamba
KENDİ AYDINLIĞIMIZI YARATMAK ZORUNDAYIZ 16 Ocak 2024, Salı
HİÇBİR ŞEYE KARIŞMAYAN ZARARSIZ DEĞİL YARARSIZ YURTTAŞTIR (1) 9 Ocak 2024, Salı
ALİAĞA DÜNYANIN ÇÖPLÜĞÜ DEĞİLDİR! 2 Ocak 2024, Salı
HER ŞEYİ ZAMANA BIRAKTIK, ZAMANIMIZ VAR MI BİLMEDEN (1) 26 Aralık 2023, Salı
VURUN MU DURUN MU? 19 Aralık 2023, Salı
YAVAŞÇA ACELE ET! 12 Aralık 2023, Salı
Atatürk’ü anmadan Cumhuriyet Bayramı’nı kutlayanlara ithaf olunur! 7 Kasım 2023, Salı
Sanatta, siyasette lafını esirgemeyenler 31 Ekim 2023, Salı
YAŞASIN CUMHURİYET, 100.YIL DÖNÜMÜ’N KUTLU OLSUN! 26 Ekim 2023, Perşembe
CUMHURİYETİMİZİN 100. YIL DÖNÜMÜ’NDE HATIRIMIZDA TUTMAMIZ GEREKENLER 17 Ekim 2023, Salı
100 YIL ÖNCE 100 YIL SONRA 10 Ekim 2023, Salı
GÖLGEDE OLUP IŞIĞI TUTANI DA UNUTMA! 3 Ekim 2023, Salı
İBRET ALINSAYDI, TARİH TEKERRÜR MÜ EDERDİ? 26 Eylül 2023, Salı
KADINLAR NEDEN HEDEFTE? ÇÜNKÜ KORKUYORLAR! 19 Eylül 2023, Salı
DİL, İNSANIN ÜLKESİDİR 12 Eylül 2023, Salı
CUMHURİYETLE HESAPLAŞANLAR! İŞTE HESAP ÖZETİ 6 Eylül 2023, Çarşamba
ÇOK SEVİYORDUM, ÖLDÜRDÜM, ‘’ÖLÜRÜM TÜRKİYE’M’’ 9 Mayıs 2023, Salı
TÜRK MİTOLOJİSİ, KAYIN AĞACI, KAYIN ATA (KAYNATA) KAYIN ANA (KAYNANA) 2 Mayıs 2023, Salı
KÖY ENSTİTÜLERİ… 18 Nisan 2023, Salı
HAZİNENİN ÜZERİNE OTURAN DİLENCİLER 11 Nisan 2023, Salı
OKUMANIN KORKUNÇ TEHLİKESİ 4 Nisan 2023, Salı
ÜLKEMİZİN NÜFUSU 300 BİN, AĞAÇLARLA BİRLİKTE 3 MİLYONUZ 29 Mart 2023, Çarşamba
UMUTSUZ OLMAYA HAKKIMIZ YOK! 21 Mart 2023, Salı