Kurban Bayramı geldi. Herkes imkânları ölçüsünde ibadetini yerine getirecek. Aliağa’da bugün kutlanan bayramlarla geçmişte kutlanan bayramlar arasındaki değişimleri ve çocukluğunun Aliağa’sında bayramların nasıl geçtiğini, kentin geçmişini iyi bilen Adnan Saka ile konuştuk.

Adnan Saka: ‘Birlik olursak, bayramlar daha neşeli geçecektir’

Siz Aliağa’nın eski zamanlarını biliyorsunuz. Aliağa’da bayramlar nasıldı?

Aliağa’nın 1000 nüfuslu zamanlarında köy meydanı şimdiki belediyenin olduğu yerdi. Mülki amirin çok olmadığı, nahiye müdürlüğünde basit bir şekilde resmi kutlama yapılırdı. Ardından kahvelerde insanlar gündüzden bir araya gelir bayramlaşırdı. Biz çocuklar olarak aile bütünlüğü içerisinde, büyükleri ziyaret ederdik. El öper, hatır sayar hem bayram şekerini ve hediyesini alırdık hem de büyüklerimizle birlikte olma duygusunu yaşardık. Bu bizim için önemli ve heyecan verici bir duyguydu. İki üç aile birlikte bayramlaşırdı ama yalnız akrabalar da değil tüm aileler birbirlerini görür, hediyelerini verirlerdi.

Şimdiki bayramları nasıl değerlendiriyorsunuz?

Zaman içerisinde ilçe konumuna geldikten sonra bayramlar daha resmileşmeye başladı. Bürokratik kesimin olduğu yerlerde bayramlaşma yapılmaya başlandı. Tabii kurumlar gündeme geldikçe, kurumlar ve mülki amirler, toplantılara ve programlara devam edildi. Ben geçmişteki bayramlaşmaların daha samimi olduğunu düşünüyorum. Nedeni ise kurumların arasındaki ilişkinin daha gevşek olmasından kaynaklanıyor. Aliağa’da yer alan, faaliyet gösteren her kurum birlikte istişare etmekten, samimi toplantılardan ve bayramlaşmalardan uzak durup, yalnız kendi kurumsal kimliğinden sorumluymuş gibi davrandıkça, bizler Aliağalılar olarak geçmişte yaşadığımız samimiyeti kaybediyoruz. Birlikte hareket edilmesi lazım, o zaman bayramlar daha neşeli ve samimi olacaktır.

Bana diyebilirler ki ‘Ee biz kutlama yapıyoruz!’ ama öyle mecburi bir araya gelişlerden ve resmi kutlamalardan bahsetmiyorum. Görüyorsunuz kutlama günü geldiği zaman bir saatliğine kişiler o programın parçası oluyor. Eskiden belki bu kadar kalabalık olmadığımız için daha rahat bir araya geliniyordu. Şimdi ise bunu çözmenin yolu bayramları da kendimize bahane ederek birlikte hareket etmeyi öğrenmemiz lazım. Aliağalılık duygusunu hissetmeleri için insanları bir araya getirecek sıcaklığı ve bilinci verebiliriz. Bu görev siyasilere, idarecilere ve ticaret erbabına yani herkese düşüyor.

Sizce ne eksik?

Şimdi yapılan törenler 200 kişiyle bitiyor. Hâlbuki bizler Aliağa’nın eski bayramlarında çocuklar, gençler ve tüm aile gelerek meydanları dolduruyorduk. 20 sene evvel aynı meydanlarda birlikte oluyordu insanlar, bayramlaşıyor ve vakit geçiyorlardı. Zaman zaman düşünüyorum; ‘Bize ne oluyor’ sorusunu sordum. Değerlerimizi neden kaybediyoruz diye sordum. Bunları görmek beni üzüyor. İnsanlık, dostluk her şeyden önemlidir. Bayramları mutluluğu beraber yaşamanın ve uzatmanın vesilesi haline getirebilirsek ancak o zaman gerçek bir huzurumuz olur. Yılın her günü toplumsal olarak bir arada olabilirsek mutlu oluruz. Ben ne hissediyorsam benim çocuğum da bunu hissetmeli ki kopuk bir gençlik yetişmesin.

Aliağa’nın ekonomik durumunun bugün kü bayramlarda etkili olduğunu düşünüyor musunuz?

Tabii ki… İnsanlar eskiden belki daha fakirdi, herkesin bir evi ve arabası yoktu ancak birlikteliği ve dayanışmayı biliyorlardı. Şimdi ise insanlar bayram tatiline bile sadece tatil gözüyle bakıp, hangi otelde veya yazlık bölgede vakit geçireceğini düşünmekten geçmişten gelen alışkanlıklarımız ve geleneklerimizden uzaklaşıyorlar. Yaşam için gelir önemli ama gelir artıkça yaşam tarzları da değişiyor. Kimse anne babayı terk edip, tatile çıkamıyordu. Tabii ki tatil yapan insanları eleştirmiyorum. Eskiden tatiller bu kadar uzatılmıyordu ve ilk iki gün kurbanını kesip dağıtıyordu, diğer kalan zamanında da dinleniyordu. Amaç bayramdı. Şimdi ise, ben görevlerimi yapmadan, kimseyle bir araya gelmeden tatil yapayım düşüncesiyle hareket ediliyor. Bayram sonrası da ziyaretlerimiz sürerdi. Şimdi bayram tatili maddeleşti ve artık bu değerlerimiz kalmadı.

Peki, sizce, Aliağa’da kalmak istese vatandaşın eğlenip, sosyalleşebileceği alan ve etkinlikler var mı?

Aliağa’da ilk festivallerde Çamlık’ta cambazların geldiği etkinlikler vardı. Keten helvacının peşinden çocuklar koşardı. Gençlerin şimdi Aliağa’da vakit getirebileceği, bayram tatilini geçirebileceği bir alanı yok ki… İşte bunların olabilmesi içinde başta da söylediğim gibi Aliağa’nın ileri gelen kurum ve kuruluşları arasında iletişim kuvvetli olmalı. Gençlerin, çocukların gerek bayram gerekse diğer tüm günlerde Aliağa’da ihtiyaçları nelerdir ve biz hep beraber ne yapabiliriz sorusunu sorması gerekiyor. Daha iyi bayramlar geçirebilmek için tüm Aliağa’nın birliğe ve iletişime ihtiyacı var. gençlere topluca eğlenmenin nasıl gerçekleşebileceğini öğretebilir, bir arada eğlenilip tüketilebildiği zaman da kötü bir şey olmadığını gösterebiliriz.

Aliağa’nın Bayram Eğlenceleri

Aliağa’nın en eski esnaflarından olan Muzaffer Köktenmert, eski bayram eğlencelerini anlattı.

Doğma büyüme Aliağalı olan Muzaffer Köktenmert Aliağa’nın daha az nüfuslu olduğu zamanlarda daha keyifli bayramlar geçirdiklerini söylüyor. Yarım asırdır aynı yerde hizmet veren Köktenmert, Aliağa’da bayram meydanının şimdiki Hükümet Meydanı olduğunu, daha küçük olan meydanda çeşitli etkinliklerin gerçekleştiğini aktarıyor. Köktenmert, “Geceleri bu meydanda davul zurna çalardı. Gençler oynar, kadınlar kenarda dizilip eğlenceye dâhil olurlardı. Daha samimi ve eğlenceli geçerdi bayramlarımız. İskele meydanında tahtadan büyük dönme dolap kurulurdu. Yine hükümet meydanında Hacivat ve Karagöz gösterileri olurdu. Çamlık da boştu o zaman evler yoktu. Cambazlar ve sihirbazlar gelirdi. Onaran Sineması ve Mehtap Sineması vardı. Yazlık sinemalara giderdik.” diyerek çocukluk eğlencelerini anlatıyor.

‘Çocukluğumuzun bayramlarını özlüyoruz’

Bayram sabahı telaşını belirten Muzaffer Köktenmert, “Bayram öncesi alışverişleri yapılır, alınan kıyafetler bir gün öncesinden ütülenip hazırlanırdı. Bayram sabahı çoluk çocuk tüm Aliağa halkı olarak ziyaretlerimizi gerçekleştirirdik. Ziyaretlerimizi bitirdikten sonra ise meydanda gerçekleşen eğlencelere katılırdık Esnaf olarak da kendi aramızda bayramlaşılırdı. Babam en eski esnaflardan biri olduğu için önce bize gelinirdi bayramlaşmak için. Bizler çocukluğumuzdaki bayramları çok özlüyoruz.” diyor.

(EREN SARAN)