11 Aralık 2024, Çarşamba

GÜZELHİSAR’IN GÜLLERi, KARANFİLLERİ

4 Şubat 2022, Cuma

     


Cevat YILDIRIM

Derede su akıyor, Gelen ona bakyor                     

Benim güzel sevgilim, Al karanfil kokuyor.(Anonim )

 Üç gün önceydi. Bahçemde gezinirken teras tarafında bir ses işittim. O tarafa yöneldim. Kimse yoktu. Karanfile su vermeden önce ince yapraklarını okşadım. “Aliağa’nın tarihini coğrafyasını, sosyal durumunu, mübadele olayını, Aliağa’nın kurtuluşunu ve Atatürk’ün buradan geçerken halkla konuşmasını yazdın. Fakat biz çiçekleri bir kere olsun yazmadın”demez mi?  

Karanfile söz verdim. Yanız seni değil, Güzelhisar’ın bütün çiçeklerini yazacağım.

                  Karanfilleri ilk önce ben nerede gördüm? Ninem (anneannem) bulduğu her teneke kutuya çiçek ekerdi. Eski kovaların içine karanfilleri ekip, toprak damın saçaklarına sıralardı. Al renkliler, ebruliler ve beyazlar. En çok da ateş kırmızısı olanları beğenirdim.  Cilveliler ( (mineler) sardunyalar, şebboylar, fesleğenler ve güller. Güzelhisar çocukluğumda sosyal bir köydü. Okuyanı, geleni-gideni ve eğlenceli günleri çoktu. Tütün tarlası kenarına kurulan çardaklarda birkaç aylık zaman geçirilse de; fesleğenler, şebboylar, sarıçiçekler, kasımpatıları ot çardakların önünde görmek olasıydı.

                  “Karanfil eker misin? Bal ile şeker misin”·? Karanfil ekilir, sevgiliye, nişanlıya da çiçeğin sapına renkli ipler sarılıp gönderilirdi. Güzelhisar kitabımda hıdrellez günlerini çok açık biçimde anlattım. Bazılarını burada kısaca tekrarlayayım. Beş Mayıs günü akşama doğru bir çömlek bulunur. Kızlar, yüzük, küpe, toka, düğme, tarak, mendil, gözlük gibi bir eşyasını çömleği toprağa gömecek kişiye verirdi. Kızların verdiği nesneleri barındıran çömlek gül dibine ağzı kilitlenip gömülürdü. Altı Mayıs sabahı kızlar, kadınlar yakın çevredeki tepelerden kırkbir çeşit bitki ve kır çiçeği toplar, demet yapardı. Bir araya getirilen bitkiler iple bağlanır evin uygun bir yerine asılırdı. Öğleden sonra Kocatepe’ye (Şimdi Güzelhisar Sosyal Tesislerinin bulunduğu tepe ) gidilirdi. Burada hanımlar altı-yedi yaşlarında bir kıza çömlekten önceden verilen nesneleri çektirirdi. Fakat çekim yapılmdan önce bir mani okunur, kimin eşyası çıkarsa mani onun olurdu. Bazı maniler çok ilgi çekerdi. Hanımlar gülüşürdü. Delikanlılar yakalarında karanfillerle hanımlar grubunu uzaktan izlerdi. Çiçeğin sapı kırmızı, sarı veya pembe iple sarılırdı. Renklerin bir anlamı vardı. Köyün gençleri sabah erken kalkar çayıra giderdi.  Kocabatak’tan) katrancık ( mor salepler) çiçeklerini toplar, atların yular, eyer takımlarını süslerdi. Kuşluk vakti ana caddede at yarışı olurdu. 

                  Ortaokula gittiğim sıralarda, Güzelhisar ormanlarında yabani glayöller ile anemonları görürdüm. Köye dışarıdan gelen kişlier, güzel çiçeklerin soğanlarını söküp götürdüler. Eğer ormanda bir ağlama sesi duyarsanız, biliniz ki, çiçeklerin katırtırnağı adını verdiğimiz kardeşlerinin ya da arkadaşları kekiklerin üzüntülü sedası olabilir.

                  Güzelhisar’da yalnız bunlar mı cami hazirelerinde erkek mezar taşı kavuklarında gül motifleri görülür.  Küçük yaşta ölenlerin serpuşunda tomurcuk, biraz orta yaşa doğru gonca, ileri yaşta vefat edenlerin kavuğunda açmış gül motifi bulunurdu. Yine mezarların üstünde zambak çiçeklerinin çok ekildiği fark edilirdi. Kadın mezar taşlarının şahidesinde gül buket ve vazoları işlendiğini görebilirdiniz.   

                  Dağlarında, mezarlıklarında, insan yakalarında türlü çiçeklere rastlanılan evlerin bahçelerinde acaba hangi çiçekleri görmek olasıydı?  O yıllarda evlerin bahçelerinde gül ve karanfilden başka gördüğüm çiçekler şunlardı.  Sardunyalar, hatmiler, aslanağzı, menekşeler, mineler, zambaklar, pelin, sümbül, kasmpatı, papatya, kedi tırnakları, hanımelleri ilk akla gelenlerdi. Gençlik yıllarımda köy içinde su yoktu. Genelde uzak çeşmelerden su getirilir. Ev işinde kullanılırdı. Yine testi, kova ve güğümle, ablalar, anneler ve ninelerin su taşıyıp çiçek yetiştirdiğine çok kere tanık olmuştum. 

                  Karanfil dedi ki; rahmetli senin eşin küçük şirin bir aletle saksımızdaki toprağı karıştırıp havalandırırdı. Su verirken bizimle tatlı bir biçimde konuşurdu. Devam etti konuşmaya, bizler bitkisel bir çiçeğiz. Çiçekleri çok seven her hanım kendi evinin çiçeğidir. Geçmiş yıllarda güzel çiçek ekilen, dikilen mahallelerde çiçek olan hanımlar yine canlı renkli karanfiller, çiçekler yetiştirebilir. Çiçekler insanın yüreğinde yeni umutlar meydana getirir. Aliağa Belediye Başkanının da çiçekleri sevdiğini yaptırdığı parklardan anlıyorum. Öyleyse, mahalle muhtarları ilçe yönetiminden aldığı ışıkla halkını çiçek sevgisine teşvik edebilir. Bazı mahallelerin bu konuda iyi işler çıkaracağını umuyorum. Yapılan yarışmada altı ay sonra en güzel bahçe veya balkona uygun bir ödül verilebilir. Haydi, muhtarlar gayret sizden.

                  Bizim manilerimizde, ninnilerimizde, masallarımızda çiçeklerle ilgili güzel anlatılar var. Kendileri de birer çiçek olan hanımlar çiçek sevgisiyle çevrelerini güzelleştireceklerine inanıyorum.

                                                     



Yazarın Tüm Yazıları
EĞİTİM VE ÖĞRETİM BİRLİĞİ 11 Kasım 2024, Pazartesi
ATATÜRK’ÜN ÖZDEYİŞLERİ’NDEN BİR DEMET 9 Kasım 2024, Cumartesi
Atatürk’ün fikir hayatına katkıda bulunan etmenler 9 Kasım 2023, Perşembe
ALİAĞA’NIN KURTULUŞU 13 Eylül 2023, Çarşamba
BÜYÜK TAARRUZ (Yeni Kitaptan) 1 Eylül 2023, Cuma
Sevgi üzerine düşünceler 14 Ağustos 2023, Pazartesi
HER ÇOCUĞUN ANNESİ BİR MELEKTİR 13 Mayıs 2023, Cumartesi
BABAM BİR EĞİTMENDİ 2 Mayıs 2023, Salı
CEHALETİN ÜZERİNE YÜRÜYEN GENÇLER 1 Mayıs 2023, Pazartesi
ATATÜRK KIYI EGE’YE VE ALİAĞA’YA NİÇİN GELDİ? 12 Nisan 2023, Çarşamba
MUSTAFA KEMAL’İN YURT GEZİLERİ 11 Nisan 2023, Salı
SEKİZ MARTI DÜŞÜNÜYORUM 8 Mart 2023, Çarşamba
ALİAĞA’NIN KURTULUŞUNUN YÜZÜNCÜ YILI 14 Eylül 2022, Çarşamba
BAŞKOMUTANLIK MEYDAN SAVAŞI 30 Ağustos 2022, Salı
ŞU İZMİR’DEN NE GELİR? 23 Ağustos 2022, Salı
1 TEMMUZ GÜNÜ 1 Temmuz 2022, Cuma
ÇEVRENE İYİ BAK- İYİ DAVRAN- İYİ GELECEK BUL 4 Haziran 2022, Cumartesi
KADINA SAYGILI OL 7 Mayıs 2022, Cumartesi
KURTARICININ DOĞDUĞU YER ÇANAKKALEDİR 25 Mart 2022, Cuma
MÜZELERDE GÖRÜLEN SANAT ESERLERİNDEKİ KADIN FİGÜRLERİ ÜZERİNE BİR DEĞERLENDİRME 7 Mart 2022, Pazartesi
ATEŞ VE KOR 21 Şubat 2022, Pazartesi
GÜZELHİSAR’IN GÜLLERi, KARANFİLLERİ 4 Şubat 2022, Cuma
GÜZELHİSAR’DA HAMAMLAR 22 Ocak 2022, Cumartesi
TÜRKLERDE HAMAM 20 Ocak 2022, Perşembe
ALTMIŞ YIL ÖNCESİNDE OLAĞAN BİR GÜN 8 Ocak 2022, Cumartesi
BİR KÖY ÖĞRETMENİNİN ANILARI 9 Kasım 2021, Salı
TÜRK DİLİ MİLLETİN KALBİDİR, ZİHNİDİR 27 Eylül 2021, Pazartesi
KURTULUŞA DOĞRU 26 Ağustos 2021, Perşembe
EGE’DE BÜYÜK TAARRUZ ÖNCESİ VE SONRASI 25 Ağustos 2021, Çarşamba
GÜZELHİSAR-I MENEMEN 1 Temmuz 2021, Perşembe
İSTANBUL- SAMSUN YOLU İSTİKLAL YOLUDUR 19 Mayıs 2021, Çarşamba
MART AYI DERT AYI 4 Mart 2021, Perşembe
GÜZELHİSAR ÇAYINDA GELENEKSEL BALIKÇILIK 9 Aralık 2020, Çarşamba
BİR KIYI KENTÇİĞİNİN KURTULUŞU 12 Eylül 2020, Cumartesi
YİRMİ ALTI AĞUSTOS’TAN OTUZ AĞUSTOS’A 26 Ağustos 2020, Çarşamba
ANADOLU’YU VE ÜLKESİNİ ÇOK SEVEN BİR ADAM 10 Ağustos 2020, Pazartesi
DENİZ KELİMESİ TÜRKÇE MİDİR? 1 Temmuz 2020, Çarşamba
19 MAYIS’I ASLA UNUTMA 19 Mayıs 2020, Salı
ANA SEVGİSİ 8 Mayıs 2020, Cuma
SALGIN HASTALIKLAR 6 Nisan 2020, Pazartesi
RADYO 13 Şubat 2020, Perşembe
HER YENİ BİR UMUT OLUR MU? 10 Ocak 2020, Cuma
MİS GİBİ GÜZEL İŞLER 21 Aralık 2019, Cumartesi
ŞU KARŞIKİ DAĞ DUMANLI DAĞ 10 Ekim 2019, Perşembe
BAĞIMSIZLIK SAVAŞIMIZIN YAPILDIĞI TOPRAKLARDAN SİZLERE SELAM GETİRDİM 12 Eylül 2019, Perşembe
MERHABA YEŞİL 3 Temmuz 2019, Çarşamba
MÜZELER HAFTASI GEÇİP GİDERKEN 25 Mayıs 2019, Cumartesi
ANAYASALAR VE EĞİTİM 11 Nisan 2019, Perşembe
UFAK TEFEK ŞEYLER 19 Şubat 2019, Salı
KENTLER HUZUR VEREN OTURMA YERLERİ OLMALI 1 Şubat 2019, Cuma
TAKVİMLERDEN YAPRAKLAR 22 Ocak 2019, Salı
YAREN DAĞI’NIN TEPESİNE ÇIKIP BAĞIRSAM MI? 13 Aralık 2018, Perşembe
TÜRK HARF DEVRİMİ VE MİLLET MEKTEPLERİNİN ÇAĞRIŞTIRDIKLARI 26 Kasım 2018, Pazartesi
TÜRKİYE’DE DEĞİŞİM CUMHURİYETLE BAŞLADI 1 Kasım 2018, Perşembe
CUMHURİYET BAYRAMI ANILARI 31 Ekim 2018, Çarşamba
DENİZ, DENİZ AKDENİZ 13 Eylül 2018, Perşembe
ANALAR VE ANA SEVGİSİ 14 Mayıs 2018, Pazartesi
KÖY ENSTİTÜLERİ 14 Nisan 2018, Cumartesi
SEKSEN DÖRT YIL ÖNCEYDİ- ALİAĞALILAR MUSTAFA KEMAL’İ GÖRDÜ 13 Nisan 2018, Cuma
SU NİMETTİR 22 Mart 2018, Perşembe
KADIN VE ÇOCUK 7 Mart 2018, Çarşamba
EĞİTİM VE ÖĞRETİM BİRLİĞİ 1 Mart 2018, Perşembe
KIRMIZI ŞERİTLİ MADALYALAR VE DÜŞÜNDÜRDÜKLERİ 5 Şubat 2018, Pazartesi
UYGARLIK VE KADIN 5 Aralık 2017, Salı
EYLÜL AYINI SEVMEYEN VAR MI? 14 Eylül 2017, Perşembe
BU VATAN TÜRK MİLLETİNİNDİR 31 Ağustos 2017, Perşembe
ZEYTİNLERE DOKUNMAYIN EFENDİLER 21 Ağustos 2017, Pazartesi
YURDUMUN SINIRLARI NASIL ÇİZİLDİ 24 Temmuz 2017, Pazartesi
DENİZCİLİK BAYRAMI 28 Haziran 2017, Çarşamba
HER AYIN ÜÇÜNCÜ HAFTASINDA MÜZELER ÜCRETSİZ OLSUN 1 Haziran 2017, Perşembe
CUMHURİYETE GİDEN YOLUN BAŞI ONDOKUZ MAYIS 19 Mayıs 2017, Cuma
ANA OLMAK 13 Mayıs 2017, Cumartesi
HERKESİN HIZIRI İLYASI FARKLI 5 Mayıs 2017, Cuma
SEVİLEN AY MAYIS 1 Mayıs 2017, Pazartesi
ÇEŞMELER 29 Mart 2017, Çarşamba
DENİZKIZLARI- DENİZİN KADINLARI 16 Mart 2017, Perşembe
DOKUZLARDAN-ONÜÇLERE 15 Şubat 2017, Çarşamba
SARSILMAK, SALLANMAK, KORKMAK 9 Şubat 2017, Perşembe
TAŞMAK COŞMAK VE KONTROL 1 Şubat 2017, Çarşamba
HER BELDEYE BİR ABDURRAHMAN 10 Ocak 2017, Salı
GİT GEMİ DEMİR ATMA BU LİMANA (2 ) 28 Aralık 2016, Çarşamba
GİT GEMİ DEMİR ATMA BU LİMANA 27 Aralık 2016, Salı
MUSTAFA KEMAL VE ASKERİ İZMİR YOLLARINDA 16 Eylül 2016, Cuma
DUMANLIDAĞI KAZILARI 3 Eylül 2016, Cumartesi
ALİAĞA ÇEVRESİNDE XIX YÜZYIL SONU ARKEOLOJİK KAZILAR 27 Ağustos 2016, Cumartesi
ARAPÇİFTLİĞİ SATILIK 20 Ağustos 2016, Cumartesi
NEMRUT ( KYME ) KAZILARI FOÇA’DAN SORULDU 13 Ağustos 2016, Cumartesi
HUKUK KÖŞESİ 19 Şubat 2016, Cuma