5 Aralık 2024, Perşembe

ALİAĞA ÇEVRESİNDE XIX YÜZYIL SONU ARKEOLOJİK KAZILAR

27 Ağustos 2016, Cumartesi

     


Cevat YILDIRIM

Aliağa’nın kuzeyinden- güneyine doğru 20–25 km.lik alan içinde üç önemli Aiol kenti vardır.  Bunlar Kymé, Myrina ve Gryna’dır.  Yine Aigai, Elea, Titnaus ve Güzelhisar, Pitane gibi önemli tarihsel yerleşimler ya ilçe sınırları içinde veya çok yakınlarındadır. 

Aliağa civarında ilk kazıları, XIX. Yüzyıl sonlarında M.D. Baltazzi, Fransız arkeologlar Salonen Reinach ve Edmond Pottier tarafından gerçekleştirilmiştir. Daha sonra Çek, Türk ve İtalyan arkeoloji insanları Aliağa civarındaki eski kentlerde değişik yerleri kazdı. Konumuz ilk sıradaki arkeologların buluntularıdır.   

M.Demosthenes Baltazzi: 1836 yılında İzmir’de doğmuştur. Aydın vilayetindeki  çiftliklerinin yönetimi ile uğraşırken çiftlik toprakları ve civarda 1870-1874 yıllarında kazı yapmıştır. Buralarda bulduğu eserlerin üçte birini İstanbul Arkeoloji Müzesine göndermiş. Diğerleri değişik biçimlerde Fransa ve İngiltere’nin sınırlarından içeri girivermiş.  O dönemde kazı yasası bu şekilde düzenlenmişti.1881 yılından sonra Fransız arkeologların ve diğerlerinin kazılarında Osmanlı Devleti adına gözlemci olarak bulunmuştur. Kendisi Çandarlı, Myrina, Kyme, Greynia, Aigai, Güzelhisar, Dumanlıdağ’da Ödemiş-Hypaepa ve Birgi’de kazılar yapmış. Menemen, Kyme- Foça arasında ve Menderes Magnesia’sında yüzey araştırmalarında bulunmuştur. 

 Demosthenes 1900 yılında hayata veda etmiştir.  

Salonen Reinach ve Edmond Pottier: Fransız hükümeti adına Myrina, Kyme ve Çandarlı’da kazılar yapan arkeologlardır. 1881 yılında Baltazzi ve Ramsay ile birlikte Aigai’yi keşfe gitmişlerdi. Kiepert’in haritasında gösterilen Aigai ile Güzelhisar’ın aynı yer olmadığına karar vermişler. Fransızların kazı komiserliğini D. Baltazzi yapmıştı.

MYRİNA KÜÇÜK ASYA’DAKİ KAZILARDA İLK AYNA BULUNAN YERDİR

Mrina’nın aynasına bakarak kazılarda elde edilen arkeolojik eserlere göz gezdirelim. D.Baltazzi ilk kazıların Şakran’da başlatmaya karar vermişti. Burada kazıların başlatılmasına karar vermesinin nedeni, ilk çağın ünlü Apollon tapınağı’nın Gryna’da bulunmasıdır.  İzmirli ünlü hatip Aelius Aristides İ.S.167’de Pergamon’a giderken Myrina’dan sonra Grynai’e uğrayıp tapınak önünde kurbanını sunmuştu. Baltazzi’nin araştırma yaptığı dönemde burada tapınak yoktu. Yerinde Bizans dönemine ait bir duvar görülmekteydi. Bu duvarın bir kilise duvarı olduğu tahmin edildi.

Sıra tanagara heykelleriyle ünlü Myrina’ya geldi. 

I.Baltazzi kazılarında ilk bulunanlar: a). İlk bulunan kırmızı renkli bir amfora idi. Üzerinde siyah renkli desenler vardı. Yine aynı yerde bir büyük amfora bulundu ki; rhodian üsluptaydı. Üzerinde çatallı boynuzlu bir geyik resmi vardı. Bu amfora bir mezardan çıkarıldı.

b) Myrina nekrepollerinde bulunan diğer bir nesne bir aryballedi. Açık fon üzerinde siyah figürler resmedilmişti.. Dikkatlice bakıldığında beş savaşçı görülmekteydi. Ellerinde kalkan ve mızrak taşımaktaydı. Amforanın yüzey rengi Venise kırmızısı idi 

c)Yine aynı kentte küçük bir terakota parça bulundu. Küçük çapta olan bu heykelcikte görüntü bir sileni temsil etmekteydi. Silenin elinden bir kadın kurtulmaya çalışır vaziyette tasvir edilmişti. Hemen yanında bir toprak nesne bulunmuş olup, bu bir silenin başını temsil ediyordu.. Yüzündeki ifadenin çok farklı olduğu görüldü.

d) Mryna’da birçok mezar açılmış onlardan birinde çıkan eserler ise şöyleydi. Samienne kupalar, bronz bir yüzük ve birkaç adet üzeri silinmiş para bulunmuştu. Arkeologlara göre bu paralar eski bir geleneği devam ettirmiş olabilirdi.

e) Myrina’da Pitane’deki örneklere benzeyen çok sayıda çıplak Venüs heykeli bulunmuş olup, Venüs saç tuvaleti yaparken canlandırılmıştır.

II. Fransız arkeologların kazıları:

a) Fransız arkeologlar Myrina’da 600’den fazla mezar açtılar. Bunlardan bazılarında samienne tipi kaplar, boş amforalar, bir bronz iğne, kare şeklinde bir bronz ayna, bir altın yaprak ele geçirdiler. b) Eserlerden dikkat çeken nesnelere göz gezdirilecek olunursa, iki toprak heykelcik öne çıkar. Bunlardan biri çocuk eros, diğeri delikanlı erostur. Çocuk eros uçar vaziyette, psike oturur vaziyette resmedilmişti. Bunlar Fransız Athena Müzesindedir.  

c)Burada bulunan diğer bir heykelde Afrodit çocuk erosun ayağındaki sandala dokunur vaziyette tasvir edilmişti. Myrina bulunan kaplar, öteki parçalar Berlin Müzesine gönderilmiştir.

III. M.D. Baltazzi; Myrina’da bulunan diğer eserler hakkında şu açıklamalarda bulunmuştur.

a) Büyük bir bronz amfora, bronz bir ayna yapısı itibariyle arkeologları sevindirmişti. Bu ayna 1882 yılı sonunda mezardan çıkarılmış olup Batı Anadolu’da bulunan ilk aynadır. Metal üzerinde alçak kabartma olarak bir satirin bir kadını kaçırır vaziyette işlendiği söylemişti. Osmanlı Devleti adına kazı yapan arkeologlar konusu geçen aynayı, kazı izninin bitim tarihine az bir süre kalarak bulduklarını Baltazzi’ye ifade etmişlerdi. Bu aynayı merak edenler İstanbul Arkeoloji Müzesinde görebilirler.

b) M.Fontrier Myrina’da iki eros heykeli bulduğunu anlatan yazısını dergiye göndermişti. Bunların ikisi de eros heykelidir. Bu eroslardan biri Rönesans’ın öncü heykeltıraşı Donatello’nun Floransa’daki Aziz heykeline benzemekteydi.

 

Birkaç sözcüğün açıklanması;

Aryballe: Genellikle tek kulplu olan küre, armut ya da yumurta biçimli küçük testi,

Rhodian: İ.Ö. 5 ve 6. yüzyılda Rodos’ta meydana getirilen seramik kaplarda görülen üslup,    

Samienne: Helenistik dönemde yapılan toprak kupa.

Satir: Eski Yunan mitolojisinde yer alan yarı insan, yarı keçi kır ve orman tanrısı.

Silen: Kır Tanrısı satirlerin yaşlandığında silenos adını alırlar. Dionysos’un uşaklığını yaparlar.                  

                                

(1885 yılında yayınlanmış bir Fransız dergisinden tercüme edilerek ele alınmıştır)

 

[1] İZMİR Kent Kültürü D. Şubat 2002, Sayı:5, Alex Baltazzi,  s.340,

[2] Ersin Doğer, Menemen ya da Tarhaniyat Tarihi, s.335, G.E. Bean, Eski Çağda Ege Bölgesi, s.83–90,

[3] Revue ARCHEOLOGIQUE, (3,363–4)

[4] Revue ARCHEOLOGIQUE, (3,363–4)

[5] Age. (3’2 121–2)

[6] Age. (2,122),

[7] Age. (6,161),

[8] Revue ARCHEOLOGIQUE,  (6,161),  E.H. Gombrich  Sanatın Öyküsü. S.172,



Yazarın Tüm Yazıları
EĞİTİM VE ÖĞRETİM BİRLİĞİ 11 Kasım 2024, Pazartesi
ATATÜRK’ÜN ÖZDEYİŞLERİ’NDEN BİR DEMET 9 Kasım 2024, Cumartesi
Atatürk’ün fikir hayatına katkıda bulunan etmenler 9 Kasım 2023, Perşembe
ALİAĞA’NIN KURTULUŞU 13 Eylül 2023, Çarşamba
BÜYÜK TAARRUZ (Yeni Kitaptan) 1 Eylül 2023, Cuma
Sevgi üzerine düşünceler 14 Ağustos 2023, Pazartesi
HER ÇOCUĞUN ANNESİ BİR MELEKTİR 13 Mayıs 2023, Cumartesi
BABAM BİR EĞİTMENDİ 2 Mayıs 2023, Salı
CEHALETİN ÜZERİNE YÜRÜYEN GENÇLER 1 Mayıs 2023, Pazartesi
ATATÜRK KIYI EGE’YE VE ALİAĞA’YA NİÇİN GELDİ? 12 Nisan 2023, Çarşamba
MUSTAFA KEMAL’İN YURT GEZİLERİ 11 Nisan 2023, Salı
SEKİZ MARTI DÜŞÜNÜYORUM 8 Mart 2023, Çarşamba
ALİAĞA’NIN KURTULUŞUNUN YÜZÜNCÜ YILI 14 Eylül 2022, Çarşamba
BAŞKOMUTANLIK MEYDAN SAVAŞI 30 Ağustos 2022, Salı
ŞU İZMİR’DEN NE GELİR? 23 Ağustos 2022, Salı
1 TEMMUZ GÜNÜ 1 Temmuz 2022, Cuma
ÇEVRENE İYİ BAK- İYİ DAVRAN- İYİ GELECEK BUL 4 Haziran 2022, Cumartesi
KADINA SAYGILI OL 7 Mayıs 2022, Cumartesi
KURTARICININ DOĞDUĞU YER ÇANAKKALEDİR 25 Mart 2022, Cuma
MÜZELERDE GÖRÜLEN SANAT ESERLERİNDEKİ KADIN FİGÜRLERİ ÜZERİNE BİR DEĞERLENDİRME 7 Mart 2022, Pazartesi
ATEŞ VE KOR 21 Şubat 2022, Pazartesi
GÜZELHİSAR’IN GÜLLERi, KARANFİLLERİ 4 Şubat 2022, Cuma
GÜZELHİSAR’DA HAMAMLAR 22 Ocak 2022, Cumartesi
TÜRKLERDE HAMAM 20 Ocak 2022, Perşembe
ALTMIŞ YIL ÖNCESİNDE OLAĞAN BİR GÜN 8 Ocak 2022, Cumartesi
BİR KÖY ÖĞRETMENİNİN ANILARI 9 Kasım 2021, Salı
TÜRK DİLİ MİLLETİN KALBİDİR, ZİHNİDİR 27 Eylül 2021, Pazartesi
KURTULUŞA DOĞRU 26 Ağustos 2021, Perşembe
EGE’DE BÜYÜK TAARRUZ ÖNCESİ VE SONRASI 25 Ağustos 2021, Çarşamba
GÜZELHİSAR-I MENEMEN 1 Temmuz 2021, Perşembe
İSTANBUL- SAMSUN YOLU İSTİKLAL YOLUDUR 19 Mayıs 2021, Çarşamba
MART AYI DERT AYI 4 Mart 2021, Perşembe
GÜZELHİSAR ÇAYINDA GELENEKSEL BALIKÇILIK 9 Aralık 2020, Çarşamba
BİR KIYI KENTÇİĞİNİN KURTULUŞU 12 Eylül 2020, Cumartesi
YİRMİ ALTI AĞUSTOS’TAN OTUZ AĞUSTOS’A 26 Ağustos 2020, Çarşamba
ANADOLU’YU VE ÜLKESİNİ ÇOK SEVEN BİR ADAM 10 Ağustos 2020, Pazartesi
DENİZ KELİMESİ TÜRKÇE MİDİR? 1 Temmuz 2020, Çarşamba
19 MAYIS’I ASLA UNUTMA 19 Mayıs 2020, Salı
ANA SEVGİSİ 8 Mayıs 2020, Cuma
SALGIN HASTALIKLAR 6 Nisan 2020, Pazartesi
RADYO 13 Şubat 2020, Perşembe
HER YENİ BİR UMUT OLUR MU? 10 Ocak 2020, Cuma
MİS GİBİ GÜZEL İŞLER 21 Aralık 2019, Cumartesi
ŞU KARŞIKİ DAĞ DUMANLI DAĞ 10 Ekim 2019, Perşembe
BAĞIMSIZLIK SAVAŞIMIZIN YAPILDIĞI TOPRAKLARDAN SİZLERE SELAM GETİRDİM 12 Eylül 2019, Perşembe
MERHABA YEŞİL 3 Temmuz 2019, Çarşamba
MÜZELER HAFTASI GEÇİP GİDERKEN 25 Mayıs 2019, Cumartesi
ANAYASALAR VE EĞİTİM 11 Nisan 2019, Perşembe
UFAK TEFEK ŞEYLER 19 Şubat 2019, Salı
KENTLER HUZUR VEREN OTURMA YERLERİ OLMALI 1 Şubat 2019, Cuma
TAKVİMLERDEN YAPRAKLAR 22 Ocak 2019, Salı
YAREN DAĞI’NIN TEPESİNE ÇIKIP BAĞIRSAM MI? 13 Aralık 2018, Perşembe
TÜRK HARF DEVRİMİ VE MİLLET MEKTEPLERİNİN ÇAĞRIŞTIRDIKLARI 26 Kasım 2018, Pazartesi
TÜRKİYE’DE DEĞİŞİM CUMHURİYETLE BAŞLADI 1 Kasım 2018, Perşembe
CUMHURİYET BAYRAMI ANILARI 31 Ekim 2018, Çarşamba
DENİZ, DENİZ AKDENİZ 13 Eylül 2018, Perşembe
ANALAR VE ANA SEVGİSİ 14 Mayıs 2018, Pazartesi
KÖY ENSTİTÜLERİ 14 Nisan 2018, Cumartesi
SEKSEN DÖRT YIL ÖNCEYDİ- ALİAĞALILAR MUSTAFA KEMAL’İ GÖRDÜ 13 Nisan 2018, Cuma
SU NİMETTİR 22 Mart 2018, Perşembe
KADIN VE ÇOCUK 7 Mart 2018, Çarşamba
EĞİTİM VE ÖĞRETİM BİRLİĞİ 1 Mart 2018, Perşembe
KIRMIZI ŞERİTLİ MADALYALAR VE DÜŞÜNDÜRDÜKLERİ 5 Şubat 2018, Pazartesi
UYGARLIK VE KADIN 5 Aralık 2017, Salı
EYLÜL AYINI SEVMEYEN VAR MI? 14 Eylül 2017, Perşembe
BU VATAN TÜRK MİLLETİNİNDİR 31 Ağustos 2017, Perşembe
ZEYTİNLERE DOKUNMAYIN EFENDİLER 21 Ağustos 2017, Pazartesi
YURDUMUN SINIRLARI NASIL ÇİZİLDİ 24 Temmuz 2017, Pazartesi
DENİZCİLİK BAYRAMI 28 Haziran 2017, Çarşamba
HER AYIN ÜÇÜNCÜ HAFTASINDA MÜZELER ÜCRETSİZ OLSUN 1 Haziran 2017, Perşembe
CUMHURİYETE GİDEN YOLUN BAŞI ONDOKUZ MAYIS 19 Mayıs 2017, Cuma
ANA OLMAK 13 Mayıs 2017, Cumartesi
HERKESİN HIZIRI İLYASI FARKLI 5 Mayıs 2017, Cuma
SEVİLEN AY MAYIS 1 Mayıs 2017, Pazartesi
ÇEŞMELER 29 Mart 2017, Çarşamba
DENİZKIZLARI- DENİZİN KADINLARI 16 Mart 2017, Perşembe
DOKUZLARDAN-ONÜÇLERE 15 Şubat 2017, Çarşamba
SARSILMAK, SALLANMAK, KORKMAK 9 Şubat 2017, Perşembe
TAŞMAK COŞMAK VE KONTROL 1 Şubat 2017, Çarşamba
HER BELDEYE BİR ABDURRAHMAN 10 Ocak 2017, Salı
GİT GEMİ DEMİR ATMA BU LİMANA (2 ) 28 Aralık 2016, Çarşamba
GİT GEMİ DEMİR ATMA BU LİMANA 27 Aralık 2016, Salı
MUSTAFA KEMAL VE ASKERİ İZMİR YOLLARINDA 16 Eylül 2016, Cuma
DUMANLIDAĞI KAZILARI 3 Eylül 2016, Cumartesi
ALİAĞA ÇEVRESİNDE XIX YÜZYIL SONU ARKEOLOJİK KAZILAR 27 Ağustos 2016, Cumartesi
ARAPÇİFTLİĞİ SATILIK 20 Ağustos 2016, Cumartesi
NEMRUT ( KYME ) KAZILARI FOÇA’DAN SORULDU 13 Ağustos 2016, Cumartesi
HUKUK KÖŞESİ 19 Şubat 2016, Cuma